Ubieganie się o zasiłek pogrzebowy

Zasiłek pogrzebowy to świadczenie wypłacane przez ZUS osobom, które poniosły koszty pogrzebu m.in. ubezpieczonego, emeryta lub rencisty, albo członka jego rodziny. Przyznawane jest ono na wniosek, po przedłożeniu stosownych dokumentów, w tym potwierdzających fakt pokrycia wydatków związanych z pochówkiem. Gdy o zasiłek ubiega się osoba obca dla zmarłego, o jego wysokości może przesądzić każdy dostarczony rachunek lub faktura.

Zasiłek pogrzebowy przysługuje w razie śmierci m.in.:

1) ubezpieczonego,

2) osoby pobierającej emeryturę lub rentę,

3) członka rodziny wymienionych wyżej (w pkt 1 i 2) osób,

4) osoby, która w dniu śmierci nie miała ustalonego prawa do emerytury lub renty, lecz spełniała warunki do jej uzyskania i pobierania, a także

5) osoby, której śmierć nastąpiła po ustaniu ubezpieczenia, w okresie pobierania zasiłku chorobowego, świadczenia rehabilitacyjnego lub zasiłku macierzyńskiego.

Stanowi o tym art. 77 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, zwanej ustawą emerytalną, który jednocześnie w ust. 2 precyzuje, kogo uznaje się za członka rodziny.

Świadczenie to przewidziane jest jednak wyłącznie dla osób lub podmiotów, które poniosły koszty pogrzebu. Mogą je bowiem otrzymać zarówno członkowie rodziny zmarłego, jak i tzw. osoby obce (np. sąsiad, znajomy), a także pracodawca, dom pomocy społecznej, gmina, powiat, osoba prawna kościoła lub związku wyznaniowego.

Z tym zastrzeżeniem, że gdy w kosztach pogrzebu partycypowała więcej niż jedna osoba i/lub podmiot, przysługuje tylko jeden zasiłek, który podlega podziałowi między te osoby lub podmioty - proporcjonalnie do poniesionych kosztów pogrzebu. Jedynie wówczas, gdy pogrzeb organizowany był na koszt Państwa, organizacji politycznej lub społecznej, i jednocześnie część jego kosztów poniósł członek rodziny zmarłego ubezpieczonego (emeryta lub rencisty), przysługuje mu zasiłek w pełnej wysokości.

Płatnikiem zasiłku pogrzebowego jest ZUS.

Wysokość zasiłku

Dla członków rodziny zmarłego ustawodawca przewidział kwotę ryczałtową zasiłku pogrzebowego, która od 1 marca 2011 r. wynosi 4.000 zł, niezależnie od tego, w jakiej wysokości faktycznie ponieśli oni koszty pogrzebu (czy było to np. 2.000 zł, czy 16.000 zł).

Jeśli natomiast o zasiłek występuje osoba obca lub wymieniony wcześniej podmiot, przysługuje on w wysokości udokumentowanych kosztów pogrzebu, nie wyższej niż wspomniana kwota ryczałtowa.

Świadczenie na wniosek

Aby uzyskać prawo do zasiłku pogrzebowego, należy wystąpić ze stosownym wnioskiem, załączając do niego dokumenty potwierdzające uprawnienia do tego świadczenia oraz umożliwiające obliczenie jego wysokości (patrz ramka). Zostały one określone w § 16 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe (Dz. U. z 2011 r. nr 237, poz. 1412).

Najlepiej zgromadzoną dokumentację przedłożyć w terenowej jednostce organizacyjnej ZUS właściwej ze względu na miejsce zamieszkania osoby ubiegającej się o zasiłek pogrzebowy.

Przy czym warto zwrócić uwagę, iż:

m.in. imię (imiona), nazwisko, datę zgonu, stopień pokrewieństwa i powinowactwa oraz przysposobienie ZUS ustala na podstawie dokumentu stwierdzającego tożsamość albo odpisu aktu stanu cywilnego,
dostarczone odpisy aktów stanu cywilnego podlegają zwrotowi po sporządzeniu przez ZUS ich kopii lub notatki,
zagraniczne odpisy aktów stanu cywilnego oraz inne zagraniczne dokumenty przedkłada się po przetłumaczeniu ich przez tłumacza przysięgłego na język polski, chyba że zostały sporządzone w państwach, z którymi Polskę łączą umowy w dziedzinie ubezpieczeń społecznych, w językach urzędowych tych państw.

Uwaga na przedawnienie!

Prawo do zasiłku pogrzebowego, co do zasady, wygasa w razie niezgłoszenia wniosku o jego przyznanie w okresie 12 miesięcy od dnia śmierci osoby, po której zasiłek przysługuje.

Wyjątek stanowi sytuacja, gdy zgłoszenie wniosku o zasiłek pogrzebowy w takim terminie nie było możliwe z powodu późniejszego odnalezienia zwłok lub zidentyfikowania osoby zmarłej albo z innych przyczyn całkowicie niezależnych od osoby uprawnionej. Wówczas bowiem prawo do zasiłku pogrzebowego wygasa po upływie 12 miesięcy od dnia pogrzebu. W takim przypadku jednak wymagane jest stosowne zaświadczenie Policji lub prokuratury, odpis zupełny aktu zgonu lub inny dokument urzędowy potwierdzający zaistnienie okoliczności lub przyczyn uniemożliwiających zgłoszenie wniosku w terminie 12 miesięcy od dnia śmierci osoby, po której świadczenie przysługuje.

Dokumenty wymagane przy ubieganiu się o zasiłek pogrzebowy:

wniosek (najlepiej sporządzony na druku ZUS Z-12),
odpis skrócony aktu zgonu albo odpis zupełny aktu urodzenia dziecka z adnotacją, że dziecko urodziło się martwe,
oryginały rachunków poniesionych kosztów pogrzebu, a jeżeli zostały one złożone w banku - ich kopie potwierdzone przez bank za zgodność z oryginałem,
oświadczenie o pokryciu kosztów pogrzebu w całości lub w części,
oświadczenie o niepobraniu zasiłku pogrzebowego z innego tytułu,

a także odpowiednio:

dokumenty potwierdzające pokrewieństwo lub powinowactwo zgłaszającego wniosek z osobą zmarłą albo dokument potwierdzający umieszczenie dziecka w rodzinie zastępczej,
zaświadczenie płatnika składek o podleganiu ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym,
dokument stwierdzający prawo zmarłego do świadczenia, jeżeli świadczenie to było wypłacane przez inny organ rentowy,
informacja o numerze posiadanego rachunku bankowego, jeżeli wypłata zasiłku ma być dokonana na rachunek bankowy,
zaświadczenie właściwego organu administracji państwowej lub organizacji stwierdzające pokrycie kosztów pogrzebu oraz rachunki kosztów poniesionych przez osobę występującą z wnioskiem o zasiłek pogrzebowy - jeśli pogrzeb organizowany był na koszt państwa, organizacji politycznej lub społecznej.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2015 r. poz. 748)