Komu przysługuje zasiłek pogrzebowy?

Zasiłek pogrzebowy jest jednym ze świadczeń wypłacanych przez ZUS z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Uprawnienia do tego świadczenia są nierozerwalnie związane ze spełnieniem warunku podlegania tym ubezpieczeniom albo posiadaniem uprawnień do emerytury lub renty. Przy czym dotyczy to osoby zmarłej albo członka jej rodziny. Na zasiłek pogrzebowy, jak sama nazwa wskazuje, może jednak liczyć wyłącznie osoba, która pokryła koszty pogrzebu.

Świadczenie po zmarłym

Prawo do zasiłku pogrzebowego, jako świadczenia wypłacanego przez ZUS, przysługuje w razie śmierci:

ubezpieczonego lub członka jego rodziny,
osoby pobierającej emeryturę lub rentę albo członka jej rodziny,
osoby, która w dniu śmierci nie miała wprawdzie ustalonego prawa do emerytury lub renty, ale spełniała warunki do uzyskania i pobierania tego świadczenia,
ubezpieczonego po ustaniu ubezpieczenia, jeżeli jego śmierć nastąpiła w okresie pobierania zasiłku chorobowego, świadczenia rehabilitacyjnego lub zasiłku macierzyńskiego.

Tak wynika z art. 77 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, zwanej ustawą emerytalną, która jednocześnie w art. 78-81 określa zasady przyznawania tego świadczenia oraz ustalania jego wysokości. Co istotne, mają one odpowiednie zastosowanie także do osób korzystających z innych świadczeń z zabezpieczenia emerytalno-rentowego, określonych w odrębnych ustawach. Ich przykładowy wykaz prezentujemy w tabeli.

W przypadku jednak zbiegu uprawnień do zasiłku pogrzebowego określonego ustawą emerytalną z prawem do zasiłku pogrzebowego ustalanym na podstawie odrębnych ustaw przysługuje tylko jeden zasiłek (art. 99 ustawy emerytalnej).

Członkowie rodziny

Za członków rodziny dla celów ustalenia uprawnień do zasiłku pogrzebowego uznaje się osoby wymienione w art. 67 ustawy emerytalnej (uprawnione do renty rodzinnej), z tą jednak różnicą, że od wnuków i rodzeństwa nie wymaga się spełnienia warunku przyjęcia na wychowanie i utrzymanie przed osiągnięciem pełnoletności. W katalogu tym znajdują się więc:

dzieci: własne, drugiego małżonka oraz przysposobione,
wnuki, rodzeństwo i inne dzieci, z wyłączeniem dzieci przyjętych na wychowanie i utrzymanie w ramach rodziny zastępczej lub rodzinnego domu dziecka,
małżonek (wdowa/wdowiec),
rodzice, w tym również ojczym i macocha oraz osoby przysposabiające.

Uprawnieni do zasiłku

Warunkiem uzyskania zasiłku pogrzebowego jest poniesienie kosztów pogrzebu.

Wydatki związane z pochówkiem z reguły ponoszą członkowie rodziny zmarłego, choć zdarza się, że organizacją pogrzebu zajmują się:

osoby obce (np. sąsiad, przyjaciel, znajomy), albo
pracodawca,
dom pomocy społecznej,
gmina, powiat,
osoba prawna kościoła lub związku wyznaniowego.

Wówczas zasiłek pogrzebowy przysługuje tym osobom lub podmiotom, jednak jedynie w wysokości udokumentowanych kosztów pogrzebu, nie wyższej niż kwota określona w art. 80 ustawy emerytalnej, tj. 4.000 zł. Tę tzw. kwotę ryczałtową świadczenia, bez względu na wysokość poniesionych kosztów pogrzebu, otrzymuje członek rodziny zmarłego.

Zasiłek pogrzebowy przysługuje tylko z jednego tytułu.

Jeśli wydatki związane z pochówkiem są ponoszone przez więcej niż jedną osobę lub wymieniony wcześniej podmiot, zasiłek pogrzebowy ulega podziałowi między te osoby lub podmioty - proporcjonalnie do poniesionych kosztów pogrzebu.

Jedynie w przypadku, gdy pogrzeb organizowany był na koszt Państwa, organizacji politycznej lub społecznej, i jednocześnie członkowie rodziny ponieśli część jego kosztów, bliskim zmarłego przysługuje zasiłek w pełnej kwocie ryczałtowej.

Świadczenie na wniosek

Zasiłek pogrzebowy przyznawany jest na wniosek zainteresowanego. Można go złożyć w dowolnej siedzibie ZUS (osobiście lub za pośrednictwem poczty) na specjalnie przygotowanym do tego celu formularzu ZUS Z-12, albo zgłosić ustnie do protokołu w organie rentowym.

Do wniosku należy załączyć dokumenty określone w § 16 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej (Dz. U. z 2011 r. nr 237, poz. 1412), w tym m.in. rachunki poniesionych kosztów pogrzebu.

Przy czym należy pamiętać, iż prawo do zasiłku pogrzebowego co do zasady wygasa w razie niezgłoszenia wniosku o jego przyznanie w okresie 12 miesięcy od dnia śmierci osoby, po której świadczenie to przysługuje.

**Przykłady uprawnień do zasiłku pogrzebowego na zasadach określonych w ustawie emerytalnej**
W razie śmierci m.in.	Podstawa prawna
osoby uprawnionej do emerytury pomostowej albo członka jej rodziny,	art. 20 ustawy o emeryturach pomostowych (Dz. U. z 2008 r. nr 237, poz. 1656 ze zm.)
osoby uprawnionej do nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego albo członka jej rodziny,	art. 12 ustawy o nauczycielskich świadczeniach kompensacyjnych (Dz. U. z 2009 r. nr 97, poz. 800 ze zm.)
osoby pobierającej świadczenie przedemerytalne lub zasiłek przedemerytalny albo członka jej rodziny, spełniającego warunki do uzyskania renty rodzinnej,	art. 10 i 26 ustawy o świadczeniach przedemerytalnych (Dz. U. z 2013 r. poz. 170 ze zm.)
osoby pobierającej rentę socjalną,	art. 12a ustawy o rencie socjalnej (Dz. U. z 2013 r. poz. 982 ze zm.)
osoby, która zmarła wskutek wypadku lub choroby zawodowej powstałych w szczególnych okolicznościach	art. 3 ust. 2 oraz art. 5 ustawy o zaopatrzeniu z tytułu wypadków lub chorób zawodowych powstałych w szczególnych okolicznościach (Dz. U. z 2013 r. poz. 737)
osoby pobierającej rentę z tytułu wypadku lub choroby zawodowej powstałych w szczególnych okolicznościach lub członka jej rodziny
cywilnej niewidomej ofiary działań wojennych, pobierającej świadczenie pieniężne,	art. 9 ustawy o świadczeniu pieniężnym i uprawnieniach przysługujących cywilnym niewidomym ofiarom działań wojennych (Dz. U. z 2006 r. nr 249, poz. 1824 ze zm.)