Gazeta Podatkowa nr 6 (1568) z dnia 21.01.2019

Świadczenia po osobie, która zmarła po ustaniu zatrudnienia

Mój mąż od trzech miesięcy chorował, więc pracodawca nie przedłużył mu umowy zawartej z nim na czas określony (zakończyła się ona z końcem listopada 2018 r.). Nadal jednak był nieprzerwanie na zwolnieniu lekarskim, a należny po ustaniu zatrudnienia zasiłek chorobowy wypłacał mu ZUS. Niestety kilka dni temu (w trakcie okresu, na jaki zostało mu wystawione ostatnie zwolnienie lekarskie) mąż zmarł. Czy ze względu na fakt, iż śmierć męża nastąpiła po ustaniu zatrudnienia, nie mam szans na otrzymanie odprawy pośmiertnej i zasiłku pogrzebowego?

Śmierć po ustaniu zatrudnienia nie przekreśla możliwości skorzystania z interesujących Czytelniczkę świadczeń, o ile miała ona miejsce w trakcie pobierania świadczeń należnych po ustaniu tytułu ubezpieczenia.

Jak stanowi art. 93 § 1 Kodeksu pracy (Dz. U. z 2018 r. poz. 917 ze zm.), w razie śmierci pracownika w czasie trwania stosunku pracy lub w czasie pobierania po jego rozwiązaniu zasiłku z tytułu niezdolności do pracy wskutek choroby, rodzinie przysługuje od pracodawcy odprawa pośmiertna.

Osobami uprawnionymi do odprawy pośmiertnej są:

• małżonek, bez dodatkowych warunków oraz
   
• inni członkowie rodziny (np. dzieci, rodzeństwo, rodzice) spełniający warunki do otrzymania renty rodzinnej w myśl przepisów o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Ustawodawca przyznał uprawnionym członkom rodziny jedną odprawę pośmiertną, którą dzieli się w równych częściach pomiędzy wszystkich uprawnionych członków rodziny. Natomiast gdy po zmarłym pracowniku pozostał tylko jeden uprawniony członek rodziny, przysługuje mu odprawa pośmiertna w wysokości połowy ustalonej kwoty odprawy pośmiertnej. Z kolei w przypadku braku uprawnionych członków rodziny, odprawa pośmiertna nie jest wypłacana (nie stanowi prawa majątkowego po zmarłym, nie wchodzi więc do masy spadkowej).

W sytuacji gdy pracodawca ubezpieczył pracownika na życie, a odszkodowanie wypłacone przez instytucję ubezpieczeniową jest nie niższe niż odprawa pośmiertna należna na podstawie przepisów kodeksowych, wówczas członkom rodziny odprawa pośmiertna nie przysługuje. Jeżeli jednak wypłacone odszkodowanie jest niższe niż należna odprawa, wówczas pracodawca wypłaca różnicę pomiędzy tymi świadczeniami (art. 93 § 7 K.p.).

Wysokość odprawy pośmiertnej zależy od okresu zatrudnienia zmarłego u danego pracodawcy i wynosi:

• jednomiesięczne wynagrodzenie, jeżeli pracownik był zatrudniony krócej niż 10 lat,
   
• trzymiesięczne wynagrodzenie, jeżeli pracownik był zatrudniony co najmniej 10 lat,
   
• sześciomiesięczne wynagrodzenie, jeżeli pracownik był zatrudniony co najmniej 15 lat.

Przy czym do okresu zatrudnienia warunkującego wysokość omawianego świadczenia wlicza się okres zatrudnienia u poprzedniego pracodawcy, jeżeli zmiana pracodawcy nastąpiła na zasadach określonych w art. 23¹ K.p., a także w innych przypadkach, gdy z mocy odrębnych przepisów nowy pracodawca jest następcą prawnym w stosunkach pracy nawiązanych przez pracodawcę poprzednio zatrudniającego tego pracownika.

Podobnie jest z zasiłkiem pogrzebowym. W świetle art. 77 ustawy o emeryturach i rentach z FUS (Dz. U. z 2018 r. poz. 1270), zwanej ustawą emerytalną, świadczenie to przysługuje w razie śmierci nie tylko ubezpieczonego, ale także m.in. osoby:

• pobierającej emeryturę lub rentę,
   
• która w dniu śmierci nie miała ustalonego prawa do emerytury lub renty, lecz spełniała warunki do jej uzyskania i pobierania, czy też
   
• której śmierć nastąpiła po ustaniu ubezpieczenia, w okresie pobierania zasiłku chorobowego, świadczenia rehabilitacyjnego lub zasiłku macierzyńskiego.

Zasiłek pogrzebowy przysługuje w wysokości 4.000 zł.

Z pytania wynika, że mąż Czytelniczki w chwili śmierci był uprawniony do zasiłku chorobowego, należnego po ustaniu zatrudnienia. Będzie jej zatem przysługiwało prawo do:

• odprawy pośmiertnej:
   
• w połowie wysokości (bez spełniania dodatkowych warunków) - jeśli jest jedyną uprawnioną do tego świadczenia po śmierci męża, lub
   
• w części jej wysokości - jeżeli jest do niej uprawnionych więcej członków rodziny.
   
• zasiłku pogrzebowego - o ile pokryła koszty pogrzebu i wystąpi do ZUS ze stosownym wnioskiem.

Przy czym w razie poniesienia kosztów pogrzebu przez więcej niż jedną osobę, zasiłek pogrzebowy zostanie podzielony między te osoby proporcjonalnie do poniesionych kosztów pogrzebu.