Gazeta Podatkowa nr 8 (1362) z dnia 26.01.2017

Świadczenie wychowawcze, gdy dziecko jest pod opieką naprzemienną

Rozstrzygnięcie, z uwzględnieniem wszystkich okoliczności faktycznych i prawnych, czy w konkretnym przypadku występuje opieka naprzemienna, należy do organu właściwego realizującego świadczenia wychowawcze.

STAN FAKTYCZNY:

W kwietniu 2016 r. zainteresowany złożył wniosek o ustalenie prawa do świadczenia wychowawczego na drugie dziecko. Do wniosku dołączył wyrok, z którego wynika, że wykonywanie władzy rodzicielskiej nad małoletnimi dziećmi powierza się obojgu rodzicom, ustalając miejsce zamieszkania dzieci przy matce. Zainteresowany oświadczył, że miejscem zamieszkania i zameldowania dzieci jest miejsce zamieszkania matki, jednak dzieci przebywają u niego okresowo - zazwyczaj w każdy poniedziałek i wtorek po zajęciach lekcyjnych do wieczora, co drugi weekend, a w czasie wakacji przez 3 tygodnie.

Wójt gminy odmówił przyznania skarżącemu świadczenia. W ocenie organu, nie zostały spełnione przesłanki ustawowe dotyczące posiadania przez skarżącego prawa do świadczenia wychowawczego na drugie dziecko, gdyż miejscem zamieszkania dzieci jest miejsce zamieszkania ich matki, natomiast pobyt dzieci u skarżącego nie został uregulowany orzeczeniem sądu w sprawie opieki naprzemiennej, a jedynie ustalony ustnie z matką dzieci.

Od decyzji skarżący wniósł odwołanie. SKO utrzymało w mocy decyzję organu I instancji. Na powyższą decyzję zainteresowany wniósł skargę do WSA.

SĄD ORZEKŁ:

WSA uchylił zaskarżoną decyzję oraz utrzymaną nią w mocy decyzję organu I instancji.

Sąd wskazał, że jeżeli w stosunku do osoby ubiegającej się o przyznanie świadczenia wychowawczego wystąpią wątpliwości dotyczące sprawowania opieki nad dzieckiem, organ właściwy może zwrócić się do kierownika ośrodka pomocy społecznej o przeprowadzenie rodzinnego wywiadu środowiskowego.

Z akt wynika, iż małżeństwo skarżącego i jego byłej żony zostało rozwiązane na mocy wyroku SO z 2009 r. Sąd nie ustalał kontaktów skarżącego z dziećmi. Orzekając o sposobie wykonywania władzy rodzicielskiej i utrzymywaniu kontaktów z dzieckiem po rozwodzie, sąd uwzględnia pisemne porozumienie małżonków, jeżeli jest ono zgodne z dobrem dziecka. Sąd wkracza w te relacje dopiero, gdy sami rodzice nie potrafią dojść do porozumienia.

Ponadto pojęcie naprzemiennej opieki rozwiedzionych rodziców nad dzieckiem pojawiło się dopiero w przepisach ustawy o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci, która weszła w życie w 2016 r., natomiast wyrok, do którego odwołują się organy, został wydany w 2009 r. Chociaż sąd nie ustalał kontaktów skarżącego z córkami, to wydane orzeczenie nie wyklucza możliwości faktycznego sprawowania opieki naprzemiennej nad dziećmi przez oboje rodziców. Czynienie automatycznego założenia, że opieka naprzemienna ma miejsce tylko wówczas, gdy wprost wynika to z wyroku sądu, byłoby nieracjonalne i niesprawiedliwe wobec rodziców, którzy sami ustalili taką opiekę. Byłoby swoistym premiowaniem rodziców, którzy nie potrafią się porozumieć co do opieki nad dziećmi, w stosunku do tych rodziców, którzy są w stanie to uczynić bez ingerencji sądu.

Żądanie przedstawienia wyroku sądu orzekającego o opiece naprzemiennej jest niezasadne. Organ orzekający w sprawie winien sam dokonać oceny, czy sprawowana opieka nad dziećmi w wyniku wyroku sądu orzekającego rozwód oraz ustalającego wzajemne stosunki w zakresie wychowania dzieci przez rozwiedzionych rodziców stanowią wystarczającą podstawę do rozważenia zaistnienia opieki naprzemiennej. Przede wszystkim powinno to nastąpić poprzez ustalenie faktycznego zakresu tej opieki wykonywanej przez rodziców w czasie przebywania dzieci u każdego z nich. Jeżeli rzeczywista opieka jest sprawowana w taki sposób, że w powtarzających się okresach rodzic sprawuje wyłączną opiekę nad dziećmi, to będą podstawy do uznania, że ma miejsce opieka naprzemienna.

W toku ponownego rozpoznania sprawy organ powinien przeprowadzić wywiad środowiskowy zarówno u skarżącego, jak i u jego byłej żony, w celu ustalenia m.in., kto faktycznie i w jakim wymiarze sprawuje opiekę nad dziećmi.

(wyrok WSA w Olsztynie z dnia 1 grudnia 2016 r., sygn. akt II SA/Ol 1232/16 - orzeczenie nieprawomocne)