Gazeta Podatkowa nr 76 (1013) z dnia 23.09.2013

Potwierdzenie wysokości dochodów dla celów przyznania świadczeń rodzinnych

W celu uzyskania prawa do zasiłku rodzinnego oraz dodatków do tego świadczenia trzeba spełnić m.in. kryterium dochodowe. Co więcej, uzyskane przez członków rodziny dochody muszą być odpowiednio udokumentowane. Tylko wówczas bowiem organ właściwy będzie w stanie ustalić, czy wskazana przepisami granica nie została przekroczona. Dowodem w sprawie mogą być nie tylko zaświadczenia, ale również oświadczenia sporządzone przez poszczególnych członków rodziny.

Ustalenie prawa do świadczeń rodzinnych oraz ich wypłata następuje na wniosek zainteresowanych ich uzyskaniem, a więc m.in. rodziców albo opiekunów faktycznych lub prawnych dziecka.

Wymagane dokumenty

Ponieważ świadczenia rodzinne przysługują po spełnieniu określonych warunków, wnioskując o nie należy załączyć dokumenty potwierdzające okoliczności uzasadniające ich przyznanie. Zostały one wymienione odpowiednio w:

• art. 23 ust. 4 i 4d ustawy o świadczeniach rodzinnych,
   
• § 2 ust. 2 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej w sprawie sposobu i trybu postępowania w sprawach o świadczenia rodzinne, które jednocześnie w załącznikach zawiera wzory wniosku oraz wymaganych zaświadczeń i oświadczeń.

Potwierdzenie dochodów

Kluczowym dla uzyskania prawa do zasiłku rodzinnego, specjalnego zasiłku opiekuńczego oraz jednorazowej zapomogi z tytułu urodzenia dziecka jest spełnienie kryterium dochodowego. Dlatego też do wniosku o te świadczenia należy załączyć odpowiednio:

1) zaświadczenia o dochodzie podlegającym opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych, na zasadach określonych w art. 27, 30b, 30c i 30e ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2012 r. poz. 361 ze zm.), każdego członka rodziny, wydane przez naczelnika właściwego urzędu skarbowego, zawierające informacje o wysokości:

• dochodu,
   
• składek na ubezpieczenia społeczne odliczonych od dochodu,
   
• należnego podatku;

2) zaświadczenia dokumentujące wysokość innych dochodów;

3) oświadczenia o deklarowanych dochodach osiąganych przez osoby podlegające przepisom o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne, zawierające w szczególności informacje o:

• wysokości dochodu,
   
• wysokości należnych składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne,
   
• wysokości i formie opłacanego podatku dochodowego,
   
• wysokości dochodu po odliczeniu należnych składek i podatku.

Wniosek o świadczenia rodzinne wraz z wymaganymi dokumentami składa się w urzędzie gminy lub miasta właściwym ze względu na miejsce zamieszkania osoby ubiegającej się o ich przyznanie.

Oświadczenie zamiast zaświadczenia

Jednocześnie ustawodawca dopuszcza możliwość, w postępowaniach w sprawach o przyznanie świadczeń rodzinnych, potwierdzenia wysokości dochodu uzyskanego przez członków rodziny w roku kalendarzowym poprzedzającym okres zasiłkowy zamiast zaświadczeniem, stosownym oświadczeniem (art. 23 ust. 5a ustawy o świadczeniach rodzinnych).

Należy jednak podkreślić, iż osoba przedkładająca stosowne oświadczenie zobowiązana jest do zawarcia w nim klauzuli o treści: "Jestem świadomy odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia". Zastępuje ona pouczenie organu o odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych zeznań.

Odrzucenie wniosku

Prawidłowo sporządzone oświadczenie powinno być uwzględnione przez organ właściwy, choć z sygnałów docierających do naszej redakcji wiemy, że nie zawsze tak jest. Przykładem może być przypadek Czytelniczki, która wystąpiła do urzędu miasta z wnioskiem w przyznanie prawa do zasiłku rodzinnego oraz dodatków do tego świadczenia na trójkę małoletnich dzieci. Na potwierdzenie uzyskanych w 2012 r. przez nią i jej męża dochodów (z tytułu zatrudnienia na umowę o pracę) przedłożyła stosowne oświadczenia, wypełnione na formularzach dostępnych w UM. Pracownica urzędu przyjmująca wnioski stwierdziła jednak, że to nie wystarczy i zażądała potwierdzenia uzyskanych zarobków zaświadczeniami z poszczególnych zakładów pracy. Przy czym nie zrobiła tego na piśmie, tylko ustnie, zwracając wniosek do uzupełnienia (ostatecznie w ogóle go nie przyjęła). Takie postępowanie urzędniczki nie było słuszne.

Zarówno przepisy ustawy o świadczeniach rodzinnych, jak i rozporządzenia w sprawie ubiegania się o świadczenia rodzinne dokładnie precyzują, jakie dokumenty stanowią podstawę do ustalenia uprawnień do zasiłku rodzinnego. I o ile zamiast zaświadczenia z urzędu skarbowego dopuszczają one przedłożenie oświadczenia członków rodziny o dochodzie podlegającym opodatkowaniu na zasadach określonych w art. 27, 30b, 30c i 30e ustawy o pdof, osiągniętym w roku kalendarzowym poprzedzającym okres zasiłkowy, to nie ma w nich mowy o zaświadczeniach wystawionych przez pracodawców.

Czytelniczka, jak wynika z treści pytania, załączyła do wniosku o zasiłek rodzinny wymagane przepisami oświadczenia o uzyskanych dochodach. Pracownica urzędu miasta nie miała zatem podstaw żądania przedłożenia dodatkowych dokumentów w tym zakresie, zwłaszcza zaświadczeń wystawionych przez pracodawców zainteresowanej i jej męża. Nie miała również prawa odmówić przyjęcia wniosku. Należy bowiem wyraźnie podkreślić, iż w przypadku, gdy osoba złoży wniosek bez wymaganych dokumentów, podmiot realizujący świadczenia powinien przyjąć wniosek i wyznaczyć termin nie krótszy niż 14 dni i nie dłuższy niż 30 dni na uzupełnienie brakujących dokumentów. Stanowi o tym art. 24a ust. 2 ustawy o świadczeniach rodzinnych, który jednocześnie precyzuje, iż w przypadku niezastosowania się do wezwania wniosek zostanie pozostawiony bez rozpatrzenia.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 28.11.2003 r. o świadczeniach rodzinnych (Dz. U. z 2006 r. nr 139, poz. 992 ze zm.)

Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 3.01.2013 r. w sprawie sposobu i trybu postępowania w sprawach o świadczenia rodzinne (Dz. U. poz. 3)