Kiedy i na jakich zasadach przedsiębiorca może zawiesić działalność gospodarczą?

Przedsiębiorca borykający się z różnego rodzaju trudnościami i problemami finansowymi w ramach prowadzonej działalności gospodarczej nie musi od razu decydować się na jej likwidację. Niektórzy z przedsiębiorców mogą skorzystać z instytucji zawieszenia prowadzonej działalności gospodarczej. Przedsiębiorca prowadzący działalność na podstawie wpisu do Centralnej Ewidencji i Informacji Działalności Gospodarczej informacji o zawieszeniu dokonuje na formularzu CEIDG-1. Kto może zawiesić firmę? Jakie prawa przysługują przedsiębiorcy w okresie zawieszenia? Jak dokonać wznowienia działalności gospodarczej?

Pracodawca nie zawiesi działalności

Z instytucji zawieszenia prowadzonej działalności gospodarczej skorzystać mogą przedsiębiorcy, którzy nie zatrudniają pracowników. Za pracowników uważa się osoby zatrudnione na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowania lub spółdzielczej umowy o pracę. Przymiotu takiego nie mają osoby wykonujące pracę na podstawie umów cywilnoprawnych. Tym samym przedsiębiorca, który ma zawarte wyłącznie umowy cywilnoprawne, może skorzystać z zawieszenia. Potwierdzenie takiego stanowiska można znaleźć w wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 3 grudnia 2007 r., sygn. akt I OSK 1655/06. Sąd orzekł, iż: "(…) w prawie cywilnym przedmiot umowy zlecenia został ujęty wąsko, co wyraźnie ją różnicuje od umowy o pracę. Umowa zlecenia w znaczeniu sensu stricto obejmuje zobowiązanie do dokonania czynności prawnej, a w znaczeniu sensu largo obejmuje czynności o charakterze faktycznym. Z tych to powodów nie można umowy zlecenia traktować jako umowy o pracę".

Okres zawieszenia

Przedsiębiorca może zawiesić wykonywanie działalności gospodarczej na okres od 30 dni do 24 miesięcy. W przypadku gdy czas zawieszenia obejmuje wyłącznie pełny miesiąc luty danego roku kalendarzowego, za minimalny okres zawieszenia wykonywania działalności przyjmuje się liczbę dni lutego przypadającą w danym roku kalendarzowym (w 2013 r. - 28 dni).

Okres zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej może być oznaczony w dniach, miesiącach albo miesiącach i dniach. Do obliczania tego okresu stosuje się przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego.

Termin zawieszenia rozpoczyna się od dnia wskazanego we wniosku o wpis informacji o zawieszeniu wykonywania działalności gospodarczej, nie wcześniej jednak niż w dniu złożenia wniosku, i trwa do dnia złożenia wniosku o wpis informacji o wznowieniu wykonywania działalności lub do dnia wskazanego w tym wniosku, który nie może być wcześniejszy niż dzień jego złożenia. W stosunku do zobowiązań o charakterze publicznoprawnym zawieszenie wykonywania działalności gospodarczej wywiera skutki prawne od dnia, w którym się rozpoczyna, do dnia poprzedzającego dzień wznowienia jej wykonywania.

Zawieszenie działalności w spółce cywilnej

W przypadku wykonywania działalności gospodarczej w formie spółki cywilnej zawieszenie jej wykonywania jest skuteczne pod warunkiem dokonania tej czynności przez wszystkich wspólników.

Przedsiębiorca wykonujący działalność jako wspólnik w więcej niż jednej spółce cywilnej może zawiesić jej wykonywanie w jednej lub kilku takich spółkach. Natomiast wykonujący tę działalność w różnych formach prawnych może zawiesić jej wykonywanie w jednej z tych form.

Zawieszenie oraz wznowienie wykonywania działalności gospodarczej następuje na wniosek przedsiębiorcy.

Zgłoszenie zawieszenia w CEIDG

Zawieszenie działalności gospodarczej jest dokonywane na wniosek złożony przez przedsiębiorcę. Przedsiębiorca prowadzący działalność na podstawie wpisu do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej zgłoszenia dokonuje na formularzu CEIDG-1. W tym przypadku należy wypełnić w części formularza CEIDG-1 rubryki i pola: 01.3, 03.3, 03.4, 03.5, 03.6, 03.7, 03.13, 04, 05, 07, 10, 11.1-3, 0.6 (tylko w zakresie nazwy firmy), 13.1.2, 14, 17 oraz 26 i odpowiednie w części CEIDG-SC, o ile dotyczy. Dodatkowo rolnik (domownik rolnika), który kontynuuje ubezpieczenie społeczne rolników przy równoczesnym prowadzeniu pozarolniczej działalności gospodarczej, podaje w rubryce 13 nazwę jednostki terenowej KRUS prowadzącej jego sprawy. Ponadto wniosek o zawieszenie może być jednocześnie wnioskiem o zmianę danych przedsiębiorcy.

Prawa i obowiązki w okresie zawieszenia

W okresie zawieszenia działalności przedsiębiorca nie może wykonywać pozarolniczej działalności gospodarczej i osiągać z niej przychodów. Jednakże jest on uprawniony do wykonywania pewnego rodzaju czynności, a także zobowiązany do spełniania określonych obowiązków. Ich katalog zawarty został w art. 14a ust. 4 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej. Przedsiębiorca w okresie zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej:

ma prawo wykonywać wszelkie czynności niezbędne do zachowania lub zabezpieczenia źródła przychodów,
ma prawo przyjmować należności lub obowiązek regulować zobowiązania, powstałe przed datą zawieszenia wykonywania działalności,
ma prawo zbywać własne środki trwałe i wyposażenie,
ma prawo albo obowiązek uczestniczyć w postępowaniach sądowych, postępowaniach podatkowych i administracyjnych związanych z działalnością gospodarczą wykonywaną przed jej zawieszeniem,
wykonuje wszelkie obowiązki nakazane przepisami prawa,
ma prawo osiągać przychody finansowe, także z działalności prowadzonej przed zawieszeniem jej wykonywania,
może zostać poddany kontroli na zasadach przewidzianych dla przedsiębiorców wykonujących działalność gospodarczą.

Oznacza to, że w czasie trwania zawieszenia przedsiębiorca ma prawo np. dokonać sprzedaży wyposażenia sklepu, jednakże nie może dokonywać sprzedaży produktów czy wyrobów znajdujących się w jego magazynach. Ponadto zobowiązany jest on wykonywać wszelkie obowiązki nakazane przepisami prawa, np. dokonywać rozliczeń z tytułu opłat za korzystanie ze środowiska.

Przedsiębiorca w tym czasie może także zostać poddany kontroli na takich samych zasadach jak przedsiębiorcy prowadzący działalność. Zasadniczo powinien on zostać wcześniej powiadomiony o planowanej wizycie inspektorów. Kontrola taka może rozpocząć się nie wcześniej niż po upływie 7 dni i nie później niż przed upływem 30 dni od dnia doręczenia zawiadomienia o jej przeprowadzeniu. Wcześniejsze rozpoczęcie czynności kontrolnych jest możliwe na wniosek kontrolowanego.

Wznowienie działalności firmy

Wznowienie działalności dokonywane jest tak samo jak jej zawieszenie, na wniosek przedsiębiorcy. W tym celu również składa się formularz CEIDG-1. Należy tego dokonać jeszcze przed upływem okresu, na jaki przedsiębiorca zadeklarował zawieszenie wykonywania działalności gospodarczej. W przypadku zgłoszenia wznowienia działalności trzeba wypełnić rubryki i pola: 01.4, 03.3, 03.4, 03.5, 03.6, 03.7, 03.12, 03.13, 03.14, 03.15, 04, 05 (jeśli inny niż adres podany w 04), 06 (tylko w zakresie nazwy firmy), 07, 12, 13.1.2, 15 oraz 26 i odpowiednie w części CEIDG-SC, o ile dotyczy. Dodatkowo, tak jak przy zgłaszaniu zawieszenia, rolnik (domownik rolnika), który zamierza kontynuować ubezpieczenie społeczne rolników po wznowieniu wykonywania pozarolniczej działalności gospodarczej, wypełnia rubrykę 13.

Co istotne, przedsiębiorca może wznowić działalność firmy przed upływem okresu, na jaki zadeklarował trwanie zawieszenia. Jednakże należy mieć na uwadze, że minimalny okres zawieszenia działalności zasadniczo wynosi 30 dni (w lutym 28 lub 29 dni). Dlatego gdyby wznowienie miało nastąpić przed tym terminem, to z formalnego punktu widzenia nie nastąpią skutki prawne (podatkowe, ubezpieczeniowe) wynikające z faktu zawieszenia.

Podatek od nieruchomości w czasie zawieszenia firmy

Przedsiębiorca zawiesił prowadzenie działalności gospodarczej. Czy w okresie zawieszenia musi regulować podatek od nieruchomości z zastosowaniem stawki najwyższej?

Ustawodawca nie uregulował wprost kwestii opłacania podatku od nieruchomości w okresie zawieszenia działalności gospodarczej. Stawką najwyższą opodatkowane są grunty i budynki będące w posiadaniu przedsiębiorcy. Nie ma w tym przypadku znaczenia fakt, czy są one przez niego wykorzystywane w ramach prowadzonej działalności gospodarczej, czy nie. Stanowisko to wielokrotnie potwierdzone zostało w orzecznictwie sądowym, np. wyrok WSA w Warszawie z dnia 29 września 2005 r., sygn. akt III SA/Wa 1411/05, wyrok WSA w Olsztynie z dnia 10 września 2009 r., sygn. akt I SA/OI 474/09.

W tej kwestii wypowiedział się również Dyrektor Departamentu Podatków Lokalnych w piśmie z dnia 1 grudnia 2008 r., nr PL/LS/833/111/SIA/08/376. Z pisma tego wynika, że: "(…) w przypadku zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej brak jest uzasadnienia dla zastosowania - dla gruntów i budynków związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej przez przedsiębiorcę - stawek przewidzianych dla gruntów i budynków pozostałych. Zawieszenie wykonywania działalności gospodarczej jest natomiast przesłanką zastosowania niższych stawek podatku od nieruchomości dla budynków mieszkalnych lub ich części, które przed zawieszeniem objęte były stawką właściwą dla obiektów zajętych na prowadzenie działalności gospodarczej (…)".

Oznacza to, że możliwość obniżenia stawki podatku od nieruchomości przysługuje wyłącznie tym zawieszającym, którzy działalność prowadzą we własnym domu czy mieszkaniu.

Zasiłek dla bezrobotnych dla zawieszającego działalność

W związku z małą ilością zleceń od marca br. zawiesiłem funkcjonowanie firmy. Czy w okresie zawieszenia działalności przysługuje mi prawo do pobierania zasiłku dla bezrobotnych?

W okresie zawieszenia istnieje możliwość pobierania przez przedsiębiorcę zasiłku dla bezrobotnych. Przysługuje on osobie bezrobotnej, która spełnia określone wymagania. Jako osobę bezrobotną traktuje się m.in. osobę, która złożyła wniosek o wpis do CEIDG, lecz:

zgłosiła wniosek o zawieszenie działalności i okres zawieszenia jeszcze nie upłynął lub
nie upłynął jeszcze okres do dnia podjęcia działalności określonego we wniosku o jej rejestrację.

Powyższe wynika z art. 2 ust. 1 pkt 2 lit. f) ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz. U. z 2008 r. nr 69, poz. 415 ze zm.).

Przedsiębiorcy, który zarejestrował się jako bezrobotny w trakcie zawieszenia działalności, zasiłek przysługuje po okresie 90 dni od dnia zarejestrowania się w powiatowym urzędzie pracy.

Jednakże należy podkreślić, iż zasiłek dla bezrobotnych może zostać przyznany wyłącznie w sytuacji, gdy będą spełnione określone wymagania. Po pierwsze, nie ma dla takiej osoby propozycji odpowiedniej pracy, propozycji stażu, przygotowania zawodowego dorosłych, szkolenia, prac interwencyjnych bądź robót publicznych. Po drugie, w okresie 18 miesięcy poprzedzających dzień zarejestrowania, łącznie przez co najmniej 365 dni, osoba taka opłacała składki na ubezpieczenia społeczne z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności. Przy czym podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i Fundusz Pracy stanowiła wówczas kwota wynosząca co najmniej minimalne wynagrodzenie za pracę.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 2.07.2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. z 2010 r. nr 220, poz. 1447 ze zm.)