Podstawa wymiaru zasiłku chorobowego dla zleceniobiorcy w pierwszym miesiącu ubezpieczenia

Zleceniobiorca w grudniu 2016 r., w trzecim dniu wykonywania umowy, uległ wypadkowi przy pracy. W jaki sposób ustalić podstawę wymiaru przysługującego mu zasiłku chorobowego, jeśli w umowie zlecenia określono wynagrodzenie w stawce godzinowej? Nadmieniamy, że nie ma innych zleceniobiorców, których przeciętny przychód mógłby zostać przyjęty do jej obliczenia.

Zasiłek chorobowy z ubezpieczenia wypadkowego przysługuje od pierwszego dnia niezdolności do pracy spowodowanej wypadkiem przy pracy, niezależnie od okresu podlegania temu ubezpieczeniu, w wysokości 100% podstawy wymiaru (art. 8 ust. 1 i 2 oraz art. 9 ust. 1 ustawy wypadkowej).

Ważne: Przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku chorobowego z ubezpieczenia wypadkowego stosuje się odpowiednio przepisy ustawy zasiłkowej.

Obliczając wysokość zasiłku dla zleceniobiorcy, stosuje się zasady określone w rozdziale 9 ustawy zasiłkowej (art. 9 ust. 3 pkt 2 ustawy wypadkowej). Nie ma przy tym znaczenia, czy zleceniobiorca przystąpił do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego, czy też nie.

Zgodnie z art. 49 ust. 1 pkt 2 ustawy zasiłkowej, jeśli zleceniobiorca stał się niezdolny do pracy z powodu choroby spowodowanej wypadkiem przy wykonywaniu umowy przed upływem pełnego miesiąca kalendarzowego ubezpieczenia i:

nie posiada wcześniejszego okresu ubezpieczenia z innego tytułu albo
przerwa pomiędzy aktualnym i poprzednim okresem ubezpieczenia przekracza 30 dni,

to okresem, z którego przychód przyjmuje się do ustalenia podstawy wymiaru jest miesiąc, w którym powstało prawo do zasiłku (por. ust. 355 komentarza ZUS do ustawy zasiłkowej).

Podstawę wymiaru zasiłku stanowi wówczas odpowiednio:

kwota przychodu określona w umowie przypadająca na miesiąc, w którym powstało prawo do zasiłku, jeśli odpłatność za wykonywanie umowy określono kwotowo,
kwota przeciętnego miesięcznego przychodu innych ubezpieczonych, z którymi płatnik składek zawarł takie same lub podobne umowy z miesiąca, w którym powstało prawo do zasiłku, jeżeli odpłatność za wykonywanie umowy określono w kwotowej stawce godzinowej, akordowej lub prowizyjnej.

Przepisy ustawy zasiłkowej nie regulują kwestii ustalenia podstawy wymiaru zasiłku w sytuacji, gdy w umowie zlecenia nie została określona kwota przychodu, a u płatnika składek nie ma innych ubezpieczonych, których przychód mógłby zostać przyjęty do ustalenia podstawy wymiaru zasiłku. W tej sprawie stanowisko zajął ZUS, wyjaśniając w ust. 356 komentarza do ustawy zasiłkowej, że:

ZUS "Jeżeli u płatnika składek w miesiącu, w którym powstało prawo do zasiłku ubezpieczonego, dla którego nie została określona najniższa podstawa wymiaru składek nie ma innych ubezpieczonych, których przychód powinien zostać przyjęty, podstawę wymiaru zasiłku chorobowego stanowi przychód osiągnięty przez ubezpieczonego.".

Ponieważ z pytania nie wynika, czy zleceniobiorca posiada wcześniejszy okres ubezpieczenia, który zakończył się w ciągu 30 dni przed obecnym objęciem ubezpieczeniem, odpowiedzi udzielimy w dwóch wariantach.

Wariant 1 - zleceniobiorca legitymuje się wcześniejszym okresem ubezpieczenia z innego tytułu, z tym że przerwa w tym ubezpieczeniu jest dłuższa niż 30 dni.

Do obliczenia podstawy wymiaru zasiłku należy przyjąć przychód faktycznie osiągnięty przez zleceniobiorcę, pomniejszony o kwotę odpowiadającą 13,71%.

Przykład

W umowie zawartej ze zleceniobiorcą od 20 grudnia 2016 r. określono odpłatność za jej wykonywanie w kwotowej stawce godzinowej 15 zł/godz. Przed rozpoczęciem umowy zleceniobiorca przez pół roku nie podlegał ubezpieczeniom społecznym.

W dniu 23 grudnia 2016 r. uległ on wypadkowi przy wykonywaniu umowy i otrzymał zwolnienie lekarskie na okres od 23 grudnia 2016 r. do 21 stycznia 2017 r. (30 dni). U zleceniodawcy nie ma innych zleceniobiorców, których przeciętny miesięczny przychód mógłby zostać przyjęty do obliczenia podstawy wymiaru zasiłku chorobowego. Za przepracowane godziny zleceniobiorca uzyskał przychód w kwocie 330 zł. Podstawę wymiaru zasiłku stanowi więc kwota 284,76 zł (330 zł - 45,24 zł), a stawka dzienna zasiłku - 9,49 zł, tj. 284,76 zł x 100% : 30.

Zasiłek chorobowy z ubezpieczenia wypadkowego za 30 dni choroby wyniósł 284,70 zł, tj. za 9 dni grudnia - 85,41 zł i za 21 dni stycznia - 199,29 zł.

Dla zleceniobiorców nie określono najniższej podstawy wymiaru zasiłków, zatem nie stosuje się do nich przepisu art. 45 ustawy zasiłkowej (art. 52 ustawy zasiłkowej).

Wariant 2 - zleceniobiorca legitymuje się wcześniejszym okresem ubezpieczenia z innego tytułu (był pracownikiem), a przerwa w tym ubezpieczeniu nie przekroczyła 30 dni.

Podstawę wymiaru zasiłku chorobowego należy ustalić zgodnie z art. 49 ust. 2 ustawy zasiłkowej. W myśl powołanego przepisu, jeżeli niezdolność do pracy powstała przed upływem pełnego miesiąca kalendarzowego ubezpieczenia, a okres tego ubezpieczenia rozpoczął się po przerwie nieprzekraczającej 30 dni od ustania ubezpieczenia z innego tytułu, przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku chorobowego stosuje się odpowiednio przepis art. 37 ust. 1 ustawy zasiłkowej. Oznacza to, że do podstawy wymiaru zasiłku chorobowego zostanie przyjęte wynagrodzenie, które ubezpieczony osiągnąłby, gdyby wykonywał umowę przez pełny miesiąc kalendarzowy, czyli tzw. wynagrodzenie uzupełnione. Kwota uzupełnionego przychodu nie może przekraczać kwoty 250% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia, po pomniejszeniu o kwotę odpowiadającą 13,71% (por. ust. 351 komentarza ZUS do ustawy zasiłkowej).

Przykład

Przyjmujemy założenia z poprzedniego przykładu, z tym że zleceniobiorca do 30 listopada 2016 r. podlegał ubezpieczeniom społecznym z tytułu umowy o pracę.

Uzupełniony przychód za grudzień 2016 r., który należało przyjąć do obliczenia podstawy wymiaru zasiłku chorobowego z ubezpieczenia wypadkowego wyniósł 2.942,52 zł, według wyliczenia: 330 zł - (330 zł x 13,71%) = 284,76 zł; 284,76 zł : 3 dni (przepracowane) x 31 dni (kalendarzowe dni miesiąca) = 2.942,52 zł.

Zasiłek chorobowy za 30 dni wynosi 2.942,40 zł, tj. 2.942,52 zł x 100% : 30 = 98,08 zł (stawka dzienna); 98,08 zł x 30 dni.