Ubezpieczenia i Prawo Pracy nr 16 (562) z dnia 10.08.2022

Ustalenie podstawy wymiaru zasiłku chorobowego dla prowadzącego działalność gospodarczą

Przedsiębiorca z tytułu prowadzonej działalności od 1 stycznia 2021 r. podlega ubezpieczeniom społecznym, w tym chorobowemu. Składki na przedmiotowe ubezpieczenia opłaca od kwoty 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego. Pod koniec września 2022 r. ma zaplanowaną operację i prawdopodobnie przez dłuższy czas będzie przebywał na zwolnieniu lekarskim. W jaki sposób ZUS ustali podstawę wymiaru przysługującego mu zasiłku chorobowego, jeśli za lipiec i sierpień 2022 r. składki na ww. ubezpieczenia zostaną opłacone od kwoty 14.805 zł?

Podstawę wymiaru zasiłku chorobowego przysługującego przedsiębiorcy stanowi przeciętny miesięczny przychód za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy (art. 48 ust. 1 ustawy zasiłkowej). Jeśli ubezpieczenie chorobowe przedsiębiorcy trwało krócej niż 12 miesięcy kalendarzowych, podstawę wymiaru zasiłku ustala się zgodnie z art. 48a i 49 ustawy zasiłkowej, co jednak pomijamy, gdyż nie dotyczy to sytuacji opisanej w pytaniu Czytelnika.

Jeżeli w okresie, z którego ustala się podstawę wymiaru zasiłku, przychód ubezpieczonego uległ zmniejszeniu wskutek niewykonywania działalności w okresie pobierania zasiłku chorobowego, macierzyńskiego, opiekuńczego, świadczenia rehabilitacyjnego albo odbywania ćwiczeń wojskowych, to z tej podstawy:

• wyłącza się przychód za miesiące, w których ubezpieczony wykonywał działalność przez mniej niż połowę miesiąca,
• przyjmuje się faktyczny przychód za miesiące, w których ubezpieczony wykonywał działalność przez co najmniej połowę miesiąca.

Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne (w tym chorobowe) osób prowadzących pozarolniczą działalność co do zasady stanowi zadeklarowana kwota, nie niższa jednak niż 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego przyjętego do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (art. 18 ust. 8 i art. 20 ust. 1 ustawy o sus). W 2022 r. jest to kwota 3.553,20 zł (w 2021 r. była to kwota 3.155,40 zł). Przy czym podstawa wymiaru składki na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe nie może przekraczać miesięcznie 250% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia (w 2022 r. kwoty 14.805 zł).

Zwracamy uwagę! Zgodnie z art. 2a ustawy zasiłkowej, przedsiębiorcy nie przysługuje zasiłek chorobowy, jeśli w dniu powstania do niego prawa posiada zadłużenie z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne na kwotę przekraczającą 1% minimalnego wynagrodzenia za pracę, do czasu spłaty całości zadłużenia. Prawo do zasiłku przedawnia się, jeżeli ww. zadłużenie nie zostanie uregulowane w ciągu 6 miesięcy od dnia powstania prawa do świadczenia.

W związku z powyższym, ZUS ustalając we wrześniu 2022 r. podstawę wymiaru zasiłku chorobowego przyjmie do niej przeciętną miesięczną podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie chorobowe, zadeklarowaną przez przedsiębiorcę, za 12 miesięcy kalendarzowych ubezpieczenia chorobowego poprzedzających wrzesień 2022 r.

Przyjmujemy założenia z pytania. Przedsiębiorca z tytułu prowadzonej działalności opłaca składki na ubezpieczenia społeczne, w tym na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe, od kwoty stanowiącej 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego, czyli:

Za lipiec i sierpień 2022 r. składki na ww. ubezpieczenia zostaną opłacone od podstawy wymiaru w wysokości 14.805 zł (po odliczeniu kwoty odpowiadającej 13,71% - 12.775,23 zł).

Zakładamy, że przedsiębiorca 26 września 2022 r. zostanie poddany operacji i od tego dnia będzie nieprzerwanie niezdolny do pracy do końca grudnia 2022 r.

Podstawę wymiaru zasiłku chorobowego przysługującego od 26 września 2022 r. będzie stanowiła przeciętna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie chorobowe za okres od września 2021 r. do sierpnia 2022 r. w wysokości 4.569,83 zł, według wyliczenia:

• 2.722,79 zł x 4 m-ce = 10.891,16 zł,
• 3.066,06 zł x 6 m-cy = 18.396,36 zł,
• 12.775,23 zł x 2 m-ce = 25.550,46 zł,
• (10.891,16 zł + 18.396,36 zł + 25.550,46 zł) : 12 m-cy = 4.569,83 zł.

Za każdy dzień niezdolności do pracy przedsiębiorca otrzyma zasiłek chorobowy w wysokości 121,86 zł, tj. 4.569,83 zł : 30 = 152,33 zł; 152,33 zł x 80% = 121,86 zł.