Zawieszenie działalności gospodarczej a prawo do zasiłku chorobowego i macierzyńskiego

Od trzech lat prowadzę własną działalność pozarolniczą i z tego tytułu podlegam ubezpieczeniom społecznym, w tym dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu. Obecnie jestem w piątym miesiącu ciąży, a od grudnia 2024 r. przebywam na zasiłku chorobowym wypłacanym mi przez ZUS.

1) Czy mogę od lutego 2025 r. zawiesić prowadzenie działalności (aby nie płacić składki zdrowotnej), bez utraty prawa do zasiłku chorobowego?

Przedsiębiorcy prowadzący działalność na podstawie wpisu do CEIDG mogą dokonać zawieszenia prowadzonej działalności na czas nieokreślony lub na czas określony, ale nie krótszy niż 30 dni. Jeżeli okres zawieszenia firmy obejmie wyłącznie pełny miesiąc luty danego roku kalendarzowego, za minimalny okres zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej przyjmuje się wtedy liczbę dni lutego przypadającą w danym roku kalendarzowym.

W przypadku gdy przedsiębiorca zawiesza wykonywanie działalności gospodarczej, nie zgłasza tej informacji w ZUS. Informację o zawieszeniu prowadzenia firmy przedsiębiorca składa jedynie w ewidencji działalności gospodarczej na druku CEIDG-1 (dostępnym w programie DRUKI Gofin). Po otrzymaniu z CEIDG informacji o zawieszeniu działalności organ rentowy sporządzi za niego:

wyrejestrowanie płatnika składek na druku ZUS ZWPA,
wyrejestrowanie z ubezpieczeń na druku ZUS ZWUA.

Zawieszenie wykonywania działalności gospodarczej powoduje bowiem ustanie obowiązku ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego od dnia, w którym rozpoczyna się zawieszenie prowadzenia działalności gospodarczej, do dnia poprzedzającego dzień jej wznowienia. W okresie zawieszenia wykonywania działalności przedsiębiorca może przystąpić do dobrowolnych ubezpieczeń emerytalnego i rentowych. Może też dobrowolnie zgłosić się do ubezpieczenia zdrowotnego.

W czasie przerwy w prowadzeniu działalności spowodowanej jej zawieszeniem przedsiębiorca nie podlega jednak ubezpieczeniu chorobowemu.

Zawieszenie działalności jest jednoznaczne z ustaniem tytułu do ubezpieczenia chorobowego.

Za okres zawieszenia firmy przedsiębiorca będący płatnikiem składek wyłącznie za siebie nie ma obowiązku składania deklaracji rozliczeniowej oraz opłacania składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne.

Fakt powstania niezdolności do pracy w okresie podlegania ubezpieczeniu chorobowemu uprawnia ubezpieczonego prowadzącego własną działalność pozarolniczą do zasiłku chorobowego:

po ewentualnym okresie wyczekiwania oraz
pod warunkiem, że w dniu powstania prawa do świadczenia nie ma zadłużenia z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne na kwotę przekraczającą 1% minimalnego wynagrodzenia za pracę.

Mowa o tym w art. 6 ust. 1 z uwzględnieniem art. 4 i art. 2a ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. z 2023 r. poz. 2780), zwanej ustawą zasiłkową.

]

Formularz Z-10 dostępny w programie DRUKI Gofin w dziale Zasiłki i świadczenia

Nabywając prawo do zasiłku chorobowego w okresie ubezpieczenia, można korzystać z tego świadczenia także po ustaniu tytułu ubezpieczenia chorobowego (m.in. w związku z zawieszeniem działalności), o ile nie zachodzą negatywne przesłanki wskazane w art. 13 ustawy zasiłkowej (patrz ramka). Dlatego o fakcie zawieszenia działalności Czytelniczka będzie musiała niezwłocznie powiadomić organ wypłacający zasiłek chorobowy i dostarczyć do tego organu (w formie papierowej lub elektronicznej, przez PUE/eZUS) oświadczenie, zawierające dane określone w załączniku nr 4 do rozporządzenia MRPiPS w sprawie zakresu informacji o okolicznościach mających wpływ na prawo do zasiłków... (Dz. U. z 2017 r. poz. 87 ze zm.), w oparciu o które ZUS ustali, czy spełnia ona warunki do zasiłku chorobowego za okres po ustaniu tytułu ubezpieczenia.

Najlepiej w tym celu wykorzystać opracowany przez organ rentowy formularz Z-10.

Negatywne przesłanki przyznania zasiłku chorobowego za okres po ustaniu tytułu ubezpieczenia

Zasiłek chorobowy m.in. z tytułu niezdolności do pracy powstałej w czasie trwania ubezpieczenia chorobowego nie przysługuje za okres po ustaniu tytułu tego ubezpieczenia chorobowego, jeżeli osoba niezdolna do pracy:

-	ma ustalone prawo do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy albo do emerytury lub renty inwalidzkiej dla służb mundurowych,
-	kontynuuje działalność zarobkową lub podjęła działalność zarobkową stanowiącą tytuł do objęcia obowiązkowo lub dobrowolnie ubezpieczeniem chorobowym albo zapewniającą prawo do świadczeń za okres niezdolności do pracy z powodu choroby,
-	nie nabyła prawa do zasiłku w czasie ubezpieczenia z uwagi na brak wymaganego okresu wyczekiwania,
-	jest uprawniona do zasiłku dla bezrobotnych, zasiłku przedemerytalnego, świadczenia przedemerytalnego, rodzicielskiego świadczenia uzupełniającego lub nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego,
-	podlega obowiązkowo ubezpieczeniu społecznemu rolników określonemu w przepisach o ubezpieczeniu społecznym rolników,

albo gdy ubezpieczenie to ustało po wyczerpaniu prawa do zasiłku chorobowego.

2) Czy po porodzie, który ma nastąpić w kwietniu 2025 r., będę miała prawo do zasiłku macierzyńskiego?

NIE, jeśli ten poród nastąpi w okresie zawieszenia działalności.

Podstawowym warunkiem uzyskania przez matkę dziecka zasiłku macierzyńskiego, jest urodzenie dziecka w okresie ubezpieczenia chorobowego albo w okresie urlopu wychowawczego (co nie dotyczy prowadzącej działalność pozarolniczą). Spełniając go, ubezpieczona może korzystać z zasiłku macierzyńskiego przez pełny okres ustalony przepisami Kodeksu pracy jako okres urlopu macierzyńskiego i urlopu rodzicielskiego w przewidzianym dla niej wymiarze, w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie wynoszącym odpowiednio łącznie do:

52 tygodni lub
76 tygodni - gdy dziecko posiada zaświadczenie, o którym mowa w art. 4 ust. 3 ustawy o wsparciu kobiet w ciąży i rodzin "Za życiem" (Dz. U. z 2024 r. poz. 1829).

Jeśli jednak Czytelniczka, tak jak planuje, zawiesi swoją działalność i urodzi dziecko, kiedy nie będzie podlegała ubezpieczeniu chorobowemu, to nie uzyska ona prawa do zasiłku macierzyńskiego.