Zasiłek chorobowy dla przedsiębiorcy po zmianie tytułu ubezpieczenia chorobowego

Przedsiębiorca podlega ubezpieczeniom społecznym, w tym chorobowemu, oraz ubezpieczeniu zdrowotnemu. W jaki sposób ZUS ustali podstawę wymiaru zasiłku, jeżeli w okresie przyjmowanym do jej wyliczenia przez trzy miesiące był on zatrudniony na podstawie umowy o pracę i otrzymywał wynagrodzenie określone w stawce minimalnej? Nadmieniamy, że składki na ubezpieczenia społeczne z działalności przed przerwą opłacał od najniższej podstawy, a po przerwie (tj. po rozwiązaniu umowy o pracę) podwyższył ją do wysokości maksymalnej i do czasu powstania niezdolności do pracy opłacił za dwa miesiące.

W sytuacji, gdy ubezpieczenie chorobowe osoby prowadzącej działalność gospodarczą trwa co najmniej 12 miesięcy kalendarzowych, podstawę wymiaru zasiłku stanowi przeciętny miesięczny przychód za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy (art. 48 ustawy zasiłkowej). Za przychód uważa się podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie chorobowe po odliczeniu kwoty odpowiadającej 13,71% tej podstawy (art. 3 pkt 4 ustawy zasiłkowej). Jeśli jednak ubezpieczenie chorobowe z tego tytułu trwa krócej, wysokość zasiłku oblicza się według zasad określonych w art. 48a ustawy zasiłkowej. Podstawę jego wymiaru stanowi zatem suma:

przeciętnej miesięcznej najniższej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe, po odliczeniu 13,71%, za pełne miesiące kalendarzowe ubezpieczenia, z których przychód podlega uwzględnieniu w podstawie wymiaru zasiłku oraz
kwoty stanowiącej iloczyn jednej dwunastej przeciętnej kwoty zadeklarowanej jako podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe, w części przewyższającej najniższą podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe, po odliczeniu 13,71%, za pełne miesiące kalendarzowe ubezpieczenia, z których przychód podlega uwzględnieniu w podstawie wymiaru zasiłku, oraz liczby tych miesięcy.

Jeśli jednak okres ubezpieczenia chorobowego z obecnego tytułu trwa krócej niż 12 miesięcy, ale rozpoczął się po przerwie nieprzekraczającej 30 dni od ustania ubezpieczenia chorobowego z innego tytułu, w liczbie pełnych miesięcy kalendarzowych ubezpieczenia chorobowego uwzględnia się również pełne miesiące kalendarzowe ubezpieczenia z poprzedniego tytułu. Oznacza to, że liczbę pełnych kalendarzowych miesięcy ubezpieczenia, przyjmowaną do iloczynu, o którym mowa wyżej, zwiększa się o okres ubezpieczenia z poprzedniego tytułu.

Ważne: Liczba pełnych miesięcy kalendarzowych ubezpieczenia chorobowego uwzględnionych z poprzedniego i aktualnego tytułu nie może przekraczać 12 (art. 48a ust. 2 ustawy zasiłkowej).

W takim przypadku, przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku przyjmuje się przeciętną miesięczną najniższą podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe oraz przeciętną kwotę zadeklarowaną jako podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe za pełne miesiące kalendarzowe ubezpieczenia, w części przewyższającej najniższą podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe za okres pełnych miesięcy kalendarzowych ubezpieczenia z aktualnego tytułu (art. 48a ust. 3 ustawy zasiłkowej).

ZUS w piśmie z 31 grudnia 2015 r. (dostępnym na stronie internetowej www.zus.pl, w zakładce "Bieżące wyjaśnienia komórek merytorycznych Zakładu") wyjaśnił, że w sytuacji, gdy:

ZUS "(...) niezdolność do pracy ubezpieczonego podlegającego nieprzerwanie ubezpieczeniu chorobowemu przez okres krótszy niż 12 miesięcy kalendarzowych, dla którego podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe stanowi kwota zadeklarowana, powstała po upływie pełnego kalendarzowego miesiąca ubezpieczenia chorobowego, a okres ubezpieczenia chorobowego rozpoczął się po przerwie nieprzekraczającej 30 dni od ustania ubezpieczenia chorobowego z innego tytułu, przy obliczaniu podstawy wymiaru zasiłku w liczbie pełnych kalendarzowych miesięcy ubezpieczenia uwzględnia się również pełne miesiące kalendarzowe ubezpieczenia z poprzedniego tytułu. (...)

Podstawę wymiaru zasiłku stanowi w takim przypadku suma:

1. przeciętnej miesięcznej najniższej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe, po odliczeniu kwoty odpowiadającej 13,71%, za pełne kalendarzowe miesiące ubezpieczenia, z których przychód podlega uwzględnieniu w podstawie wymiaru zasiłku, oraz

2. kwoty stanowiącej iloczyn jednej dwunastej przeciętnej kwoty zadeklarowanej jako podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe, w części przewyższającej najniższą podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe, po odliczeniu kwoty odpowiadającej 13,71%, za pełne miesiące kalendarzowe ubezpieczenia, z których przychód podlega uwzględnieniu w podstawie wymiaru zasiłku oraz liczby tych miesięcy, powiększonej o liczbę pełnych kalendarzowych miesięcy ubezpieczenia chorobowego z innego tytułu. (pogrubienie redakcji) (...)".

Z powyższego wynika, że liczbę kalendarzowych miesięcy, z których przychód podlega uwzględnieniu w podstawie wymiaru zasiłku powiększa się o liczbę pełnych kalendarzowych miesięcy ubezpieczenia chorobowego z innego tytułu.

Czytelnik podlegał nieprzerwanie ubezpieczeniu chorobowemu najpierw z działalności, następnie z tytułu umowy o pracę i ponownie z działalności. Dlatego, naszym zdaniem, kwota stanowiąca jedną dwunastą przeciętnej podstawy wymiaru składek w części przewyższającej najniższą podstawę powinna być pomnożona przez liczbę wszystkich pełnych miesięcy kalendarzowych ubezpieczenia chorobowego (w tym z poprzednich tytułów), nie wyższą jednak niż 12.

Przykład

Przyjmujemy, że przedsiębiorca prowadzi działalność gospodarczą od 1 sierpnia 2015 r. i od tego dnia podlega ubezpieczeniom społecznym, w tym chorobowemu. Jako podstawę wymiaru składek na przedmiotowe ubezpieczenia zadeklarował kwotę najniższą, tj. w 2017 r. - 2.557,80 zł (w 2016 r. - 2.433 zł, w 2015 r. - 2.375,40 zł). W okresie od 1 września do 30 listopada 2016 r. nie podlegał przedmiotowym ubezpieczeniom, ponieważ pracował na podstawie umowy o pracę, za wynagrodzeniem określonym w stawce minimalnej. Po przerwie od 1 grudnia 2016 r. ponownie został objęty obowiązkowymi ubezpieczeniami z działalności oraz przystąpił do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego. Jako podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne zadeklarował za grudzień 2016 r. kwotę 10.137,50 zł, a za styczeń 2017 r. kwotę 10.657,50 zł. Ubezpieczony chorował przez cały luty 2017 r.

Składki ZUS przedsiębiorców podajemy
w serwisie www.wskazniki.gofin.pl

Podstawę wymiaru zasiłku chorobowego stanowiła kwota 8.972,05 zł, według wyliczenia:

przeciętna najniższa podstawa wymiaru składek: (2.433 zł - 333,56 zł) + (2.557,80 zł - 350,67 zł) = 4.306,57 zł; 4.306,57 zł : 2 = 2.153,29 zł,
1/12 przeciętnej kwoty przewyższającej najniższą podstawę wymiaru składek:

[(10.137,50 zł - 1.389,85 zł) + (10.657,50 zł - 1.461,14 zł)] : 2 m-ce = 8.972,01 zł;

8.972,01 zł - 2.153,29 zł = 6.818,72 zł; 6.818,72 zł : 12 = 568,23 zł,