Gazeta Podatkowa nr 91 (1445) z dnia 13.11.2017

Zasiłek chorobowy oraz jego wysokość po przerwie w niezdolności do pracy

Niezdolność do pracy z powodu choroby uprawnia pracowników do skorzystania ze stosownych świadczeń chorobowych. Prawo do nich i ich wysokość ustala oraz świadczenia te wypłaca odpowiednio pracodawca lub ZUS. Przy dłuższej nieprzerwanej niezdolności do pracy w zasadzie trzeba pilnować momentu przejścia z wynagrodzenia chorobowego na zasiłek chorobowy oraz upływu 182- lub 270-dniowego okresu zasiłkowego. Sprawa się jednak nieco komplikuje, gdy między okresami niezdolności do pracy występuje choćby nawet 1-dniowa przerwa.

Gdy pracownik stanie się niezdolny do pracy, co zostanie potwierdzone stosownym zaświadczeniem lekarskim (np. e-zwolnieniem lub zaświadczeniem ZUS ZLA), jego pracodawca musi ustalić:

1) Czy pracownikowi przysługuje świadczenie chorobowe?

2) Jeżeli tak, to - jakie świadczenie mu przysługuje, tj. wynagrodzenie chorobowe czy zasiłek chorobowy?

3) Jeżeli pracownikowi przysługuje zasiłek chorobowy, to - kto jest płatnikiem tego świadczenia?

4) Wysokość wynagrodzenia chorobowego i ewentualnie zasiłku chorobowego, jeśli pracodawca jest uprawniony do wypłaty zasiłku.

Wiąże się to również z koniecznością:

• ustalenia podstawy wymiaru świadczenia lub
   
• przekazania do ZUS zaświadczenia zawierającego zestawienie składników wynagrodzenia lub przychodu, stanowiących podstawę wymiaru zasiłku (najlepiej sporządzonego na druku ZUS Z-3).

Dotyczy to także kolejnej niezdolności do pracy, zwłaszcza gdy nastąpi ona po przerwie.

Prawo do świadczenia

Pracownik nabywa prawo do zasiłku chorobowego:

• po upływie 30 dni nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego albo
   
• od pierwszego dnia ubezpieczenia chorobowego - jeżeli zachodzi któraś z okoliczności wymienionych w art. 4 ust. 3 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, zwanej ustawą zasiłkową.

Ponieważ okres wyczekiwania obowiązuje na początku zatrudnienia, jeśli pracownik uzyskał już prawo do zasiłku chorobowego, będzie mógł już z niego korzystać do końca trwania stosunku pracy, a nawet po ustaniu zatrudnienia, także wówczas, gdy między niezdolnościami do pracy wystąpią przerwy.

Przeszkodą w nabyciu uprawnień do zasiłku może być jednak wykorzystanie już przez pracownika pełnego okresu zasiłkowego, który wynosi odpowiednio 182 lub 270 dni. W okresie tym uwzględnia się bowiem:

• nie tylko wszystkie okresy nieprzerwanej niezdolności do pracy, ale również okresy poprzedniej niezdolności do pracy, spowodowanej tą samą chorobą, jeżeli przerwa pomiędzy nimi nie przekraczała 60 dni,
   
• okresy niezdolności do pracy, za które pracownikowi przysługuje wynagrodzenie i zasiłek chorobowy, a także okresy, w których nie ma on prawa do tych świadczeń z przyczyn określonych w art. 14-17 ustawy zasiłkowej.

Nie wlicza się natomiast okresu niezdolności do pracy przypadającego na okres wyczekiwania, za który pracownikowi nie przysługuje świadczenie chorobowe. Stanowi o tym art. 8 i 9 ustawy zasiłkowej.

Wynagrodzenie a zasiłek

Pracownikowi niezdolnemu do pracy z powodu choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną w pierwszej kolejności w danym roku kalendarzowym, tj. odpowiednio przez pierwsze 33 lub - w przypadku pracownika, który ukończył już 50 lat - 14 dni niezdolności do pracy, przysługuje prawo do wynagrodzenia chorobowego wypłacanego w oparciu o art. 92 Kodeksu pracy (Dz. U. z 2016 r. poz. 1666 ze zm.).

Co istotne, okres należnego wynagrodzenia chorobowego ustala się sumując poszczególne okresy niezdolności do pracy w roku kalendarzowym, nawet jeśli między nimi występują przerwy i pracownik w danym roku kalendarzowym był zatrudniony u więcej niż jednego pracodawcy.

Dopiero gdy niezdolność do pracy trwa łącznie dłużej niż 33 lub 14 dni w ciągu roku kalendarzowego, pracownikowi przysługuje zasiłek chorobowy.

Może się zdarzyć, że pracownik, który chorował już w danym roku kalendarzowym, po (choćby 1-dniowej) przerwie w niezdolności do pracy prawo do zasiłku chorobowego uzyska dopiero po wykorzystaniu obowiązującego go wymiaru wynagrodzenia chorobowego. Stanie się tak m.in. wówczas, gdy wcześniej chorował na przełomie roku kalendarzowego i z uwagi na fakt, iż w dniu 31 grudnia poprzedniego roku miał prawo do zasiłku chorobowego, od 1 stycznia przysługiwał mu nadal zasiłek chorobowy za cały okres nieprzerwanej niezdolności do pracy.

Wynagrodzenie chorobowe nie przysługuje w przypadkach, w których pracownik nie ma prawa do zasiłku chorobowego.

Podstawa wymiaru świadczenia

Podstawę wymiaru zasiłku z założenia ustala się w oparciu o wynagrodzenie wypłacone pracownikowi za okres12 lub pełnych miesięcy kalendarzowych poprzedzających powstanie niezdolności do pracy.

Przy czym podstawy tej nie oblicza się na nowo, jeżeli między okresami pobierania zasiłków zarówno tego samego, jak i innego rodzaju nie było przerwy albo przerwa była krótsza niż 3 miesiące kalendarzowe.

Tak wynika z art. 36 ust. 1 i 2 oraz art. 43 ustawy zasiłkowej. Jednocześnie w art. 40 i 41 tej ustawy przewidziano pewne odstępstwa od tych reguł, dotyczące:

• ustalania podstawy zasiłku po zmianie wymiaru czasu pracy,
   
• wyłączania z tej podstawy składników wynagrodzenia:
   
• przysługujących tylko do określonego terminu oraz
   
• których wypłaty zaprzestano.

W zasadzie więc przy każdej kolejnej niezdolności do pracy warto przeanalizować, czy nie zaszły okoliczności uzasadniające ustalenie od nowa czy też przeliczenie ustalonej wcześniej podstawy wymiaru zasiłku.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 25.06.1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. z 2017 r. poz. 1368)