Egzekucja należności z zasiłku chorobowego

W razie choroby, konieczności sprawowania opieki nad dzieckiem lub innym chorym członkiem rodziny albo macierzyństwa, ubezpieczonemu przysługują odpowiednie na daną okoliczność świadczenia. Nie zawsze jednak przedkładana jest do jego dyspozycji pełna kwota należnego świadczenia. Jeśli bowiem ubezpieczony nie wywiązuje się z zobowiązań finansowych, podlega ona potrąceniom lub egzekucji, aczkolwiek z pewnym ograniczeniem.

Potrącenia i egzekucje

Świadczenia pieniężne z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, zwane dalej zasiłkami, podlegają potrąceniom i egzekucji na zasadach określonych w art. 139-144 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, zwanej ustawą emerytalną.

Oznacza to, że z przysługującego pracownikowi zasiłku potrąca się m.in. sumy egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych na zaspokojenie należności:

alimentacyjnych - do wysokości 60% kwoty zasiłku lub
innym niż świadczenia alimentacyjne - do wysokości 25% kwoty zasiłku.

Wysokość części świadczenia podlegającego potrąceniom i egzekucji ustala się od kwoty świadczenia przed odliczeniem miesięcznej zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych.

Przy czym stosownego potrącenia/egzekucji dokonuje się z zasiłków po odliczeniu zaliczki i innych należności z tytułu podatku dochodowego od osób fizycznych.

Gwarantowana kwota do wypłaty

Jednocześnie ustawodawca zagwarantował tzw. kwotę wolną od potrąceń. Odzwierciedla ona wysokość zasiłku, która po potrąceniu zobowiązań alimentacyjnych i niealimentacyjnych powinna być postawiona do dyspozycji ubezpieczonego.

Ta kwota wolna jest równa:

50% kwoty najniższej emerytury - przy potrącaniu lub egzekwowaniu:

sum ustalonych na mocy tytułów wykonawczych na zaspokojenie należności alimentacyjnych lub innych niż alimentacyjne wraz z kosztami i opłatami egzekucyjnymi oraz
należności alimentacyjnych potrącanych na wniosek wierzyciela na podstawie przedłożonego przez niego tytułu wykonawczego

albo

60% kwoty najniższej emerytury - przy potrącaniu innych należności wymienionych w art. 139 ust. 1 pkt 1 i 2 i 6-9 ustawy emerytalnej.

Od 1 marca 2015 r. wynosi ona odpowiednio:

440,23 zł (tj. 880,45 zł × 50%) albo
528,27 zł (tj. 880,45 zł × 60%).

Zbieg potrąceń

Gdy np. pracownik uprawniony do zasiłku chorobowego ma więcej niż jedno zobowiązanie, następuje zbieg potrąceń i/lub egzekucji.

W takim przypadku, ustalając wysokość zasiłku do wypłaty dokonuje się potrąceń należności w kolejności podanej w art. 139 ust. 1 ustawy emerytalnej, pamiętając jednocześnie, iż oprócz uwzględnienia wymienionych wcześniej limitów, należy zastosować dodatkowe ograniczenie potrąceń, o którym mowa w art. 140 ust. 6 ustawy emerytalnej.

Przykładowo, w razie zbiegu egzekucji należności alimentacyjnych z egzekucją innych należności - zasiłki podlegają egzekucji według właściwej kolejności, z tym że egzekucja tych należności nie może przekraczać 60% kwoty zasiłku.

Podobnie w razie zbiegu egzekucji należności alimentacyjnych z potrąceniami bezegzekucyjnymi (np. kwoty nienależnie pobranych świadczeń chorobowych), potrącenia i egzekucja łącznie nie mogą przekraczać 60% kwoty zasiłku.

Przykład

Z problemem egzekucji zbiegowej spotkała się jedna z naszych Czytelniczek, prowadząca sprawy płacowe w firmie zatrudniającej pracownika, którego wynagrodzenie zostało zajęte przez komornika na poczet:

należności alimentacyjnych (alimenty bieżące w wysokości 1.200 zł miesięcznie, brak zaległości) oraz
innych należności (kredyt w banku - zaległość w wysokości 32.520 zł).

Pracownik przez cały sierpień 2015 r. przebywa na zwolnieniu lekarskim i z tego tytułu przysługuje mu zasiłek chorobowy w wysokości 2.300 zł (brutto). Świadczenie to zostanie objęte egzekucją należności alimentacyjnych i niealimentacyjnych.

W pierwszej kolejności dokonywana jest egzekucja należności alimentacyjnych, a następnie, o ile jest to jeszcze możliwe - innych należności, w tym przypadku z tytułu zaciągniętego kredytu w banku.

W wyniku dokonanych potrąceń na rękę pracownik otrzyma zasiłek chorobowy w wysokości 552 zł, co wynika z wyliczenia:

2.300 zł × 60% = 1.380 zł - dopuszczalna kwota egzekucji należności alimentacyjnych i jednocześnie maksymalna kwota egzekucji zbiegowej (należności alimentacyjnych i niealimentacyjnych),
1.380 zł - 1.200 zł (alimenty bieżące) = 180 zł - pozostała kwota możliwa do wyegzekwowania;
2.300 zł × 25% = 575 zł - dopuszczalna kwota egzekucji należności niealimentacyjnych, która jednak przekracza możliwą do wyegzekwowania kwotę (575 zł > 180 zł), a tym samym z tytułu innych należności zostanie dokonana egzekucja tylko na kwotę 180 zł;
2.300 zł × 18% - 46,33 zł = 367,67 => 368 zł - zaliczka na podatek dochodowy od osób fizycznych;
2.300 zł - 368 zł - 1.380 zł = 552 zł - kwota zasiłku chorobowego do wypłaty.

Kwota ta jest wyższa od kwoty wolnej od potrąceń, która w tym przypadku w okresie od 1 marca 2015 r. wynosi 440,23 zł miesięcznie. Ostatecznie więc z zasiłku chorobowego należnego pracownikowi za sierpień 2015 r. możliwe będzie dokonanie obliczonej wcześniej egzekucji na kwotę 1.380 zł, z czego: