Ubezpieczenia i Prawo Pracy nr 10 (532) z dnia 10.05.2021

Wliczenie wynagrodzenia za przestój ekonomiczny do podstawy wymiaru zasiłku opiekuńczego

1) Pracownik pełnoetatowy jest wynagradzany w stałej miesięcznej wysokości. Na początku maja 2021 r. przez kilka dni sprawował osobistą opiekę nad chorym 4-letnim dzieckiem. W okresie, z którego mamy obliczyć podstawę wymiaru świadczenia, w firmie przez trzy miesiące (od 1 lutego do 30 kwietnia 2021 r.)obowiązywał przestój ekonomiczny wprowadzony art. 15g specustawy. W tym czasie wynagrodzenie pracownika zostało obniżone do kwoty minimalnej. Czy miesiące, w których obowiązywał przestój należy wyłączyć z podstawy wymiaru zasiłku opiekuńczego?

Pracownikowi, który został zwolniony od wykonywania pracy z powodu konieczności sprawowania osobistej opieki nad chorym dzieckiem w wieku do 14 lat i spełnia warunki określone w rozdziale 7 ustawy zasiłkowej, przysługuje zasiłek opiekuńczy (art. 32 ust. 1 pkt 2 ustawy zasiłkowej). Podstawę wymiaru tego świadczenia stanowi co do zasady przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone pracownikowi za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy. Za wynagrodzenie przyjmowane do podstawy rozumie się przychód pracownika stanowiący podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe, po odliczeniu potrąconych przez pracodawcę składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe i chorobowe (art. 3 pkt 3 ustawy zasiłkowej).

Określona grupa przedsiębiorców, u których m.in. wystąpił znaczny spadek obrotów gospodarczych w następstwie wystąpienia COVID-19, może na mocy przepisów specustawy wprowadzić przestój ekonomiczny i obniżyć pracownikom wynagrodzenia. Przestój ekonomiczny to okres niewykonywania pracy przez pracownika z przyczyn niedotyczących pracownika pozostającego w gotowości do pracy. Pracownikowi objętemu przestojem ekonomicznym pracodawca wypłaca wynagrodzenie obniżone nie więcej niż o 50%, nie niższe jednak niż w wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę ustalanego na podstawie przepisów o minimalnym wynagrodzeniu za pracę, z uwzględnieniem wymiaru czasu pracy (art. 15g ust. 6 specustawy).

Wynagrodzenie przestojowe jest więc uwzględniane w podstawie wymiaru zasiłku opiekuńczego (a także wynagrodzenia chorobowego i innych zasiłków z ubezpieczeń społecznych) na ogólnych zasadach wynikających z ustawy zasiłkowej. Oznacza to, że podlega wliczeniu do podstawy wymiaru zasiłku w wysokości wypłaconej pracownikowi za miesiące kalendarzowe poprzedzające miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy. Nie ma tu natomiast zastosowania art. 38 ust. 2 ustawy zasiłkowej uprawniający do wyłączenia z podstawy wymiaru zasiłku wynagrodzenia za miesiące, w których pracownik przepracował mniej niż połowę obowiązującego go czasu pracy. Okres przestoju jest zaliczany do czasu pracy. Co prawda w czasie przestoju pracownik nie świadczy pracy, ale jak już wyjaśniono wcześniej pozostaje on w gotowości do jej podjęcia.

Przyjmujemy, że pracownik, o którym mowa w pytaniu, w umowie o pracę ma określone wynagrodzenie w wysokości 4.500 zł, a w okresie przestoju ekonomicznego zostało ono obniżone do kwoty 2.800 zł. Od 4 do 7 maja 2021 r. pracownik sprawował osobistą opiekę nad chorym 4-letnim synem, nabywając prawo do zasiłku opiekuńczego.

Podstawę wymiaru tego zasiłku stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone za okres od maja 2020 r. do kwietnia 2021 r. (w tym także za okres przestoju ekonomicznego) w wysokości 3.516,32 zł, tj. [(4.500 zł - 616,95 zł) x 9 m-cy] + [(2.800 zł - 383,88 zł) x 3 m-ce] = 42.195,81 zł; 42.195,81 zł : 12 m-cy = 3.516,32 zł.

2) Wynagrodzenie pracownika zatrudnionego w pełnym wymiarze czasu pracy wynosi 3.900 zł. Przez kilka dni kwietnia 2021 r. sprawował on osobistą opiekę nad chorym 5-letnim dzieckiem. W jednym z miesięcy, które należało uwzględnić w podstawie wymiaru zasiłku opiekuńczego pracownik był objęty przestojem ekonomicznym, o którym mowa w art. 15g specustawy, przy czym przez pierwsze 6 dni tego miesiąca chorował, nabywając prawo do wynagrodzenia chorobowego. W okresie przestoju jego wynagrodzenie zostało obniżone do kwoty 2.800 zł. W jaki sposób dokonać uzupełnienia wynagrodzenia za ten miesiąc?

Zgodnie z art. 38 ust. 2 ustawy zasiłkowej, jeżeli w okresie, z którego ustalana jest podstawa wymiaru zasiłku pracownik nie osiągnął wynagrodzenia wskutek nieobecności w pracy z przyczyn usprawiedliwionych (np. z powodu choroby), przy ustalaniu tej podstawy wyłącza się lub przyjmuje, po uzupełnieniu według zasad określonych w art. 37 ust. 2 ustawy zasiłkowej, wynagrodzenie za miesiące, w których przepracował odpowiednio mniej niż połowę lub co najmniej połowę obowiązującego go czasu pracy. Jeśli pracownikowi, tak jak w pytaniu, przysługuje wynagrodzenie w stałej miesięcznej wysokości, to jako uzupełnione przyjmuje się wynagrodzenie określone w umowie o pracę lub innym akcie nawiązującym stosunek pracy (art. 37 ust. 2 pkt 1 ustawy zasiłkowej), po pomniejszeniu o składki na ubezpieczenia społeczne w części finansowanej przez pracownika.

Wprowadzenie przestoju ekonomicznego odbywa się na mocy porozumienia zawartego przez pracodawcę z organizacjami związkowymi lub przedstawicielami pracowników (art. 15g ust. 11 specustawy). Określa ono warunki i tryb wykonywania pracy w okresie przestoju, dokonuje też modyfikacji treści umów o pracę w części dotyczącej wysokości wynagrodzenia za pracę. Pracownik z pytania w "normalnych" warunkach pracy otrzymuje wynagrodzenie w wysokości 3.900 zł, natomiast w okresie przestoju ekonomicznego zostało ono obniżone do kwoty minimalnego, czyli do 2.800 zł. Stąd też uzupełniając wynagrodzenie za miesiąc objęty przestojem ekonomicznym, w którym pracownik przez kilka dni chorował, jako uzupełnione należy przyjąć wynagrodzenie przestojowe w stawce za cały miesiąc (po pomniejszeniu o składki na ubezpieczenia społeczne, które sfinansowałby pracownik).

Przyjmujemy założenia z pytania. Przestój ekonomiczny został w firmie wprowadzony od 1 do 30 czerwca 2020 r. Pracownik od 1 do 6 czerwca 2020 r. był niezdolny do pracy z powodu choroby. Za ten miesiąc otrzymał wynagrodzenie chorobowe w wysokości 538,44 zł oraz wynagrodzenie przestojowe w kwocie 2.240,02 zł.

W okresie od 26 do 30 kwietnia 2021 r. pracownik sprawował osobistą opiekę nad chorym 5-letnim dzieckiem, nabywając prawo do zasiłku opiekuńczego. Podstawę jego wymiaru stanowiło przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone za okres od kwietnia 2020 r. do marca 2021 r., przy czym wynagrodzenie za czerwiec 2020 r. podlega uzupełnieniu do kwoty wynikającej z porozumienia dotyczącego przestoju. Podstawa wymiaru wynosiła 3.286,21 zł, zgodnie z wyliczeniem: (3.900 zł - 534,69 zł) x 11 m-cy + (2.800 zł - 383,88 zł) x 1 m-c = 39.434,53 zł; 39.434,53 zł : 12 m-cy = 3.286,21 zł.