Ubezpieczenia i Prawo Pracy nr 4 (550) z dnia 10.02.2022

Wyrównanie zasiłku macierzyńskiego po rezygnacji z urlopu rodzicielskiego

1) Pracownica przebywająca na urlopie macierzyńskim poinformowała pracodawcę, że jest w ciąży. W związku z tym chciałaby zrezygnować z całości urlopu rodzicielskiego, który miał się rozpocząć bezpośrednio po zakończeniu urlopu macierzyńskiego. Czy jest to możliwe, a jeśli tak, to czy niewykorzystany okres urlopu rodzicielskiego będzie mogła wykorzystać po urlopach macierzyńskim i rodzicielskim udzielonych w związku z urodzeniem kolejnego dziecka? Nadmieniamy, że wniosek o urlop rodzicielski pracownica złożyła w ciągu 21 dni od dnia porodu, a ojciec dziecka nie przejmie tego urlopu.

Pracownica z pytania może zrezygnować z urlopu rodzicielskiego i pobierania z tego tytułu zasiłku macierzyńskiego, jednak nie będzie mogła już go wykorzystać w terminie późniejszym, tj. po urlopach związanych z rodzicielstwem udzielonych na kolejne dziecko.

Urlopu rodzicielskiego udziela się w jednym z dwóch trybów wymienionych w Kodeksie pracy, tj.:

• "z góry" - na podstawie złożonego przez pracownicę w ciągu 21 dni po porodzie wniosku o udzielenie, bezpośrednio po zakończeniu urlopu macierzyńskiego, urlopu rodzicielskiego w pełnym wymiarze (art. 179¹ K.p.),
• "z dołu" - na podstawie wniosku złożonego w terminie 21 dni przed rozpoczęciem korzystania z urlopu rodzicielskiego (art. 182^1d K.p.).

W trybie "z góry" urlop rodzicielski wykorzystywany jest w całości (tj. przez 32 tygodnie w razie urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie), natomiast w trybie "z dołu" można go wykorzystać nie więcej niż w 4 częściach przypadających bezpośrednio jedna po drugiej. Przy czym jedna z części urlopu rodzicielskiego w wymiarze do 16 tygodni nie musi przypadać bezpośrednio po poprzedniej (art. 182^1c § 2 i 3 K.p.).

Jeżeli jednak, tak jak w pytaniu, urlop rodzicielski został udzielony w trybie "z góry", to w razie rezygnacji z tego urlopu i nieprzejęcia go przez ojca dziecka, jego niewykorzystana część przepada. Takie stanowisko przedstawiło Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej w odpowiedzi na pytanie naszego Wydawnictwa (pismo z 24 lutego 2016 r.).

Pisemny wniosek w sprawie rezygnacji z korzystania z urlopu rodzicielskiego w całości albo w części i powrotu do pracy (gdy został on udzielony w trybie "z góry") pracownica powinna złożyć pracodawcy w terminie nie krótszym niż 21 dni przed przystąpieniem do pracy. Pracodawca jest obowiązany uwzględnić ten wniosek.

2) Czy w sytuacji gdy pracownica z pytania 1 zrezygnuje z pełnego wymiaru urlopu rodzicielskiego będziemy zobowiązani wypłacić jej wyrównanie zasiłku macierzyńskiego do wysokości 100% podstawy wymiaru?

Pracownicy, która w ciągu 21 dni po porodzie złożyła wniosek o udzielenie, bezpośrednio po urlopie macierzyńskim, urlopu rodzicielskiego w pełnym wymiarze, zasiłek macierzyński wypłaca się w wysokości 80% podstawy wymiaru za cały okres urlopów związanych z rodzicielstwem (art. 31 ust. 3 pkt 3 ustawy zasiłkowej). W sytuacji gdy zrezygnuje ona z całego urlopu rodzicielskiego (bądź też z jego części - po wykorzystaniu odpowiednio nie więcej niż 6 lub 8 tygodni) i nie będzie z tego urlopu korzystał ojciec dziecka, to pracownicy przysługuje wyrównanie zasiłku macierzyńskiego do 100% podstawy wymiaru. Wypłata wyrównania powinna nastąpić w terminach przyjętych do wypłaty wynagrodzenia, nie później jednak niż w ciągu 30 dni od dnia wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do ustalenia prawa do zasiłku (art. 64 ust. 1 ustawy zasiłkowej).

Pracownica urodziła dziecko 14 października 2021 r. i do 2 marca 2022 r. korzysta z urlopu macierzyńskiego, bezpośrednio po którym od 3 marca do 12 października 2022 r. będzie korzystała z pełnego urlopu rodzicielskiego. Zasiłek macierzyński za okres ww. urlopów wynosi 80% podstawy wymiaru. Przeciętne miesięczne wynagrodzenie stanowiące podstawę wymiaru zasiłku wyniosło 3.883,05 zł (po pomniejszeniu o składki na ubezpieczenia społeczne finansowane przez pracownicę). Stawka dzienna zasiłku macierzyńskiego wynosi 103,55 zł, tj. 3.883,05 zł : 30 = 129,44 zł; 129,44 zł x 80% = 103,55 zł. Za okres urlopu macierzyńskiego przypadający od 14 października 2021 r. do 2 marca 2022 r. (140 dni) pracownica otrzyma łącznie zasiłek w wysokości 14.497 zł, tj. 103,55 zł x 140 dni.

Na początku lutego 2022 r. okazało się, że pracownica jest w ciąży z drugim dzieckiem. W dniu 7 lutego 2022 r. złożyła wniosek o rezygnację z urlopu rodzicielskiego w całości, informując jednocześnie pracodawcę, że z tego urlopu nie będzie korzystał ojciec dziecka.

Kalkulator urlopu macierzyńskiego i rodzicielskiego dostępny jest w serwisie www.kalkulatory.gofin.pl

Pracodawca wypłaci pracownicy wyrównanie zasiłku macierzyńskiego do wysokości 100% podstawy wymiaru za cały okres urlopu macierzyńskiego. Kwota tego wyrównania wyniesie 3.624,60 zł, zgodnie z wyliczeniem: 3.883,05 zł : 30 = 129,44 zł; 129,44 zł x 100% = 129,44 zł (stawka dzienna); 129,44 zł x 140 dni =18.121,60 zł; 18.121,60 zł - 14.497 zł = 3.624,60 zł.

Zwracamy uwagę! Jeśli pracownica z pytania bezpośrednio po zakończeniu urlopu macierzyńskiego stanie się niezdolna do pracy z powodu choroby i absencja ta będzie przypadała w okresie ciąży, to będzie uprawniona do wynagrodzenia chorobowego (a następnie zasiłku chorobowego) w wysokości 100% podstawy wymiaru. Podstawa jego wymiaru, zgodnie z art. 43 ustawy zasiłkowej, nie będzie ustalana na nowo, bowiem między okresami pobierania zasiłku macierzyńskiego i zasiłku chorobowego nie wystąpi przerwa wynosząca co najmniej 1 miesiąc kalendarzowy.