Ubezpieczenia i Prawo Pracy nr 11 (605) z dnia 1.06.2024

Wypłata wyrównania zasiłku macierzyńskiego po ukończeniu przez dziecko pierwszego roku życia tylko na wniosek pracownicy

Pracownica do 20 października 2023 r. przebywała na urlopie macierzyńskim udzielonym na dziecko urodzone 3 czerwca 2023 r. Za okres tego urlopu wypłaciliśmy jej zasiłek macierzyński w wysokości 81,5% podstawy wymiaru. Dotychczas pracownica nie skorzystała z urlopu rodzicielskiego. Czy i kiedy pracodawca powinien wypłacić jej wyrównanie zasiłku macierzyńskiego (do 100% podstawy wymiaru) za okres urlopu macierzyńskiego?

Pracodawca może wypłacić pracownicy wyrównanie zasiłku macierzyńskiego za okres urlopu macierzyńskiego do 100% podstawy wymiaru najwcześniej po ukończeniu przez dziecko pierwszego roku życia, pod warunkiem złożenia przez pracownicę stosownego wniosku.

Miesięczny zasiłek macierzyński za okres ustalony przepisami Kodeksu pracy jako okres:

• urlopu macierzyńskiego wynosi 100% podstawy wymiaru,
• urlopu rodzicielskiego wynosi 70% podstawy wymiaru (art. 31 ust. 1 i 2 ustawy zasiłkowej).

Jeśli jednak ubezpieczona - matka dziecka, nie później niż 21 dni po porodzie, złoży pisemny wniosek o wypłacenie jej zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi urlopu macierzyńskiego i urlopu rodzicielskiego w pełnym wymiarze (z wyłączeniem okresu, o którym mowa w art. 182^1a § 4 K.p., przysługującego ojcu dziecka, tzw. nieprzenoszalna część), to zasiłek macierzyński za cały okres ww. urlopów (z wyłączeniem nieprzenoszalnej części) przysługuje w wysokości 81,5% podstawy wymiaru (art. 30a ust. 1 i art. 31 ust. 3 ustawy zasiłkowej).

Powyższe nie ma zastosowania w przypadku niewykorzystania ani jednego dnia zasiłku macierzyńskiego za okres urlopu rodzicielskiego w pierwszym roku życia dziecka. Zgodnie bowiem z art. 31 ust. 3g ustawy zasiłkowej, zasiłek macierzyński za okres urlopu rodzicielskiego przysługuje wówczas w wysokości 70% podstawy wymiaru zasiłku.

Przypominamy, że urlop rodzicielski jest udzielany nie później niż do zakończenia roku kalendarzowego, w którym dziecko kończy 6. rok życia (art. 182^1c K.p.).

Dziecko, o którym mowa w pytaniu, pierwszy rok życia ukończy 3 czerwca 2024 r. Jeżeli pracownica (lub ojciec dziecka) do tego czasu nie wykorzysta choćby jednego dnia zasiłku macierzyńskiego za okres urlopu rodzicielskiego w wysokości 81,5% podstawy wymiaru, to po tej dacie będzie mogła złożyć wniosek o jednorazowe wyrównanie zasiłku macierzyńskiego za okres urlopu macierzyńskiego do 100% podstawy wymiaru (por. pismo ZUS z 30 października 2023 r. będące odpowiedzią na pytanie naszego Wydawnictwa, cyt. w UiPP nr 23/2023, str. 7). Na jego podstawie pracodawca wypłaci wyrównanie zasiłku w terminie określonym w art. 64 ust. 1 ustawy zasiłkowej, tj. przyjętym dla wypłaty wynagrodzeń, nie później jednak niż w ciągu 30 dni od dnia wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do ustalenia prawa do zasiłku.

Zwracamy uwagę! Roszczenie o wypłatę zasiłku macierzyńskiego przedawnia się po upływie 6 miesięcy od ostatniego dnia okresu, za który zasiłek przysługuje (art. 67 ust. 1 ustawy zasiłkowej). 

Jak wyjaśnił ZUS w powołanym wcześniej piśmie: "(...) 6-miesięczny okres przedawnienia roszczenia o wypłatę wyrównania do 100% zasiłku macierzyńskiego za okres urlopu macierzyńskiego w wymiarze określonym w art. 180 § 1 K.p. (...) może być liczony najwcześniej od dnia ukończenia przez dziecko pierwszego rok życia. (...)". Przy obliczaniu wieku osoby fizycznej termin upływa z początkiem ostatniego dnia (art. 112 zd. 2 K.c.). To oznacza, że dziecko urodzone np. 3 czerwca 2023 r. ukończy pierwszy rok życia 3 czerwca 2024 r. o godzinie 0⁰⁰.

Przyjmujemy, że podstawa wymiaru zasiłku macierzyńskiego za okres urlopu macierzyńskiego wypłacanego pracownicy z pytania od 3 czerwca do 20 października 2023 r. (140 dni) wynosiła 5.004,82 zł, a stawka dzienna - 135,97 zł (5.004,82 zł : 30 = 166,83 zł; 166,83 zł x 81,5% = 135,97 zł). Za wskazany okres otrzymała więc zasiłek macierzyński w wysokości 19.035,80 zł (135,97 zł x 140 dni).

Zakładamy, że pracownica 7 czerwca 2024 r. złoży wniosek o wypłatę wyrównania zasiłku macierzyńskiego za okres urlopu macierzyńskiego do 100% podstawy wymiaru (do tego czasu ona ani ojciec dziecka nie skorzystają z zasiłku macierzyńskiego za okres urlopu rodzicielskiego). Na tej podstawie pracodawca 28 czerwca 2024 r. wypłaci jej wyrównanie zasiłku macierzyńskiego w wysokości 4.320,40 zł, tj. 166,83 zł x 140 dni = 23.356,20 zł; 23.356,20 zł - 19.035,80 zł = 4.320,40 zł. Jeśli pracownica (lub ojciec dziecka) w terminie późniejszym wystąpi o udzielenie jej urlopu rodzicielskiego, to za jego okres będzie jej przysługiwał zasiłek macierzyński w wysokości 70% podstawy wymiaru.