Zasiłek macierzyński po urodzeniu dziecka w czasie korzystania z urlopu wychowawczego

Pracownica przebywająca od roku na urlopie wychowawczym urodziła kolejne dziecko i nabyła prawo do zasiłku macierzyńskiego. Jak obliczyć wysokość tego świadczenia?

Urodzenie dziecka w okresie udzielonego urlopu wychowawczego nie powoduje jego przerwania, o czym pisaliśmy w UiPP nr 2/2017, str. 46. Pracownicy od dnia porodu przysługuje zasiłek macierzyński (art. 29 ust. 1 pkt 1 ustawy zasiłkowej). Jest on wypłacany przez okres ustalony przepisami Kodeksu pracy jako okres urlopu macierzyńskiego, a następnie urlopu rodzicielskiego (art. 29a ust. 1 ustawy zasiłkowej). Pracodawca, będący płatnikiem zasiłków, podejmuje jego wypłatę za okres odpowiadający okresowi urlopu macierzyńskiego po dostarczeniu przez pracownicę odpisu skróconego aktu urodzenia dziecka. Dla celów wypłaty zasiłku za okres odpowiadający okresowi urlopu rodzicielskiego pracownica przedkłada wniosek (np. sporządzony w formie podania lub na druku ZAS-54), dołączając do niego oświadczenie o braku zamiaru korzystania przez drugiego z rodziców dziecka w okresie wskazanym we wniosku z zasiłku macierzyńskiego za okres ustalony jako okres urlopu rodzicielskiego albo oświadczenie o okresie, w którym drugi z rodziców dziecka zamierza korzystać z zasiłku macierzyńskiego za okres tego urlopu, w okresie objętym wnioskiem. Dowody te określa § 22 pkt 1 rozporządzenia Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 8 grudnia 2015 r. w sprawie zakresu informacji o okolicznościach mających wpływ na prawo do zasiłków z ubezpieczenia społecznego... (Dz. U. z 2017 r. poz. 87).

Druk ZUS ZAS-54 dostępny jest w serwisie
www.druki.gofin.pl.

W sytuacji, gdy pełny okres odpowiadający wymiarowi urlopów związanych z rodzicielstwem wykracza poza udzielony pracownicy urlop wychowawczy, to po zakończeniu urlopu wychowawczego - do wyczerpania okresu płatności zasiłku macierzyńskiego należałoby udzielić odpowiedniego urlopu.

Przykład

Pracownica korzysta z urlopu wychowawczego udzielonego jej od 28 grudnia 2015 r. do 27 grudnia 2017 r. W dniu 11 stycznia 2017 r. urodziła drugie dziecko i od tego dnia do 30 maja 2017 r. ma prawo do zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi urlopu macierzyńskiego. Przyjmując, że złożyła wniosek o zasiłek za okres odpowiadający urlopowi rodzicielskiemu, to okres jego wypłaty, licząc od 31 maja 2017 r., upłynie 9 stycznia 2018 r.

Ponieważ urlop wychowawczy zakończy się 27 grudnia 2017 r., pracodawca udzieli pracownicy urlopu rodzicielskiego od 28 grudnia 2017 r. do 9 stycznia 2018 r.

Przykład

Przyjmujemy założenia z poprzedniego przykładu, z tym że pracownica przebywa na urlopie wychowawczym udzielonym od 1 lutego 2016 r. do 31 stycznia 2018 r.

Z tytułu urodzenia dziecka w dniu 11 stycznia 2017 r. nie zostanie jej udzielony urlop macierzyński ani rodzicielski, bowiem pełny wymiar tych urlopów, tj. od 11 stycznia 2017 r. do 9 stycznia 2018 r., w całości mieści się w okresie urlopu wychowawczego. Jest ona jednak uprawniona do wypłaty zasiłku macierzyńskiego za cały okres odpowiadający tym urlopom.

Wysokość przysługującego pracownicy zasiłku macierzyńskiego zależy od terminu złożenia wniosku o jego wypłatę za okres odpowiadający okresowi urlopu rodzicielskiego w pełnym wymiarze. Jeśli zostanie on złożony w ciągu 21 dni od dnia porodu, to zasiłek macierzyński za cały okres jego płatności będzie wynosił 80% podstawy wymiaru (art. 31 ust. 3 pkt 1 ustawy zasiłkowej). W razie złożenia ww. wniosku w terminie późniejszym, zasiłek macierzyński za okres odpowiadający okresowi urlopu macierzyńskiego oraz urlopu rodzicielskiego w wymiarze do 6 tygodni (w razie urodzenia jednego dziecka) wynosi 100% podstawy wymiaru, natomiast za pozostały okres odpowiadający okresowi urlopu rodzicielskiego (od 7. tygodnia) będzie wypłacany w wysokości 60% podstawy wymiaru.

Ustalenie podstawy wymiaru zasiłku macierzyńskiego z tytułu urodzenia dziecka w czasie urlopu wychowawczego zależy od tego, jaki okres urlopu przypada przed urodzeniem dziecka. Jeśli bowiem pracownica korzystała z urlopu wychowawczego przez cały okres 12 miesięcy poprzedzających urodzenie kolejnego dziecka, to podstawę wymiaru zasiłku stanowi wynagrodzenie za miesiąc, w którym powstało prawo do zasiłku macierzyńskiego (czyli miesiąc urodzenia dziecka). Do jej ustalenia zostanie przyjęte odpowiednio:

wynagrodzenie w stałej miesięcznej wysokości określonej w umowie o pracę lub
przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone pracownikom zatrudnionym na takim samym lub podobnym stanowisku pracy, jeżeli pracownica otrzymuje wynagrodzenie o charakterze zmiennym.

Tak też wyjaśnił ZUS w ust. 322 komentarza do ustawy zasiłkowej.

Przykład

Pracownica korzystająca z urlopu wychowawczego od 28 grudnia 2015 r. do 27 grudnia 2017 r. urodziła drugie dziecko w dniu 3 stycznia 2017 r. Wniosek o wypłatę zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi urlopu rodzicielskiego w pełnym wymiarze złożyła 9 stycznia 2017 r. W umowie o pracę ma określone wynagrodzenie w stałej miesięcznej wysokości 2.500 zł. Do obliczenia wysokości zasiłku jako podstawę wymiaru pracodawca przyjął kwotę 2.157,25 zł, tj. 2.500 zł - 342,75 zł.

Przyjmując, że pracownica ma określone wynagrodzenie zmienne, a w zakładzie pracy na takim samym stanowisku wykonują pracę jeszcze dwie osoby, których łączne wynagrodzenie za styczeń 2017 r. (po pomniejszeniu o finansowane przez nich składki na ubezpieczenia społeczne) wyniosło 5.349,98 zł, to podstawę wymiaru zasiłku macierzyńskiego stanowi kwota 2.674,99 zł, tj. 5.349,98 zł : 2.

Jeżeli okres urlopu wychowawczego przed urodzeniem kolejnego dziecka obejmował okres krótszy niż 12 miesięcy, to podstawę wymiaru zasiłku macierzyńskiego stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie pracownicy za miesiące pozostałe po wyłączeniu okresu korzystania z urlopu wychowawczego. Wynagrodzenie za te miesiące zostanie uzupełnione, nawet jeśli w każdym z nich pracownica przepracowała mniej niż połowę obowiązującego ją czasu pracy (art. 38 ust. 3 ustawy zasiłkowej).

Przykład

Pracownica korzystająca od 11 stycznia 2016 r. z urlopu wychowawczego urodziła drugie dziecko 3 stycznia 2017 r. Podstawę wymiaru zasiłku macierzyńskiego stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie za okres od stycznia do grudnia 2016 r. Z okresu tego należy wyłączyć miesiące od lutego do grudnia 2016 r., w których pracownica przebywała na urlopie wychowawczym. Do obliczenia wysokości zasiłku macierzyńskiego pracodawca przyjął uzupełnione wynagrodzenie za styczeń 2016 r.