Okres podlegania ubezpieczeniom pracownika bez wpływu na prawo do zasiłku macierzyńskiego

Zawarliśmy umowę o pracę z osobą w wieku 34 lat. Obecnie pracownik ten wystąpił do nas z wnioskiem o urlop ojcowski i przysługujący z tego tytułu zasiłek macierzyński. Czy dla otrzymania przedmiotowego zasiłku z tytułu tego urlopu znaczenie ma okres podlegania przez pracownika ubezpieczeniom społecznym i zdrowotnemu w ZUS? Pracownik ten nie ma jeszcze przepracowanych 30 dni.

Osoba zatrudniona na podstawie umowy o pracę podlega z tego tytułu obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym wszystkich ryzyk (tj. emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu). Taki też charakter ma dla pracownika ubezpieczenie zdrowotne. Ubezpieczeniami tymi obowiązkowo jest on objęty od dnia nawiązania stosunku pracy do dnia ustania tego stosunku. Wynika tak z art. 13 pkt 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2016 r. poz. 963 ze zm.) oraz art. 69 ust. 1 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2016 r. poz. 1793 ze zm.).

Płatnik składek (pracodawca) zgłasza pracownika do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego w ZUS na formularzu ZUS ZUA - "Zgłoszenie do ubezpieczeń/Zgłoszenie zmiany danych osoby ubezpieczonej". Dokonuje tego:

z kodem tytułu ubezpieczenia 01 10 X X,
w terminie 7 dni od dnia powstania obowiązku ubezpieczeń (czyli w ciągu 7 dni od momentu nawiązania stosunku pracy).

Druk ZUS ZUA dostępny jest w serwisie www.druki.gofin.pl, w dziale Składki ZUS.

Przy ustalaniu prawa do zasiłku macierzyńskiego z tytułu przysługujących m.in. rodzicom urlopów związanych z macierzyństwem, w tym z tytułu urlopu ojcowskiego przysługującego pracownikowi - ojcu wychowującemu dziecko, nie ma znaczenia długość podlegania ubezpieczeniu chorobowemu. Zasiłek taki należny jest od pierwszego dnia podlegania wymienionemu ubezpieczeniu. Wskazany w pytaniu 30-dniowy okres, który pracownik powinien przepracować, a więc tzw. okres wyczekiwania, niezbędny jest dla otrzymania świadczenia chorobowego - wynagrodzenia chorobowego albo zasiłku chorobowego. Sposób jego ustalenia określa art. 4 ust. 2 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. z 2017 r. poz. 1368), zwanej ustawą zasiłkową.

Ponadto przy ustalaniu prawa do tego świadczenia nie ma znaczenia charakter podlegania ubezpieczeniu chorobowemu:

obowiązkowy - np. w przypadku pracownika, czy
dobrowolny - przykładowo w przypadku zleceniobiorcy.

Zasiłek macierzyński przysługuje bowiem za okres ustalony przepisami Kodeksu pracy m.in. jako okres urlopu ojcowskiego. Tak stanowi art. 29a ust. 1 ustawy zasiłkowej, która jednocześnie w art. 31 ust. 1 określa, że miesięczny zasiłek macierzyński za wskazany okres wynosi 100% podstawy wymiaru zasiłku.

O ile dla prawa do omawianego świadczenia nie ma znaczenia długość podlegania przez pracownika ubezpieczeniu chorobowemu, to należy zwrócić uwagę na wiek dziecka albo/i upływ wskazanego przez ustawodawcę terminu od uprawomocnienia się orzeczenia sądu w przypadku przysposobienia dziecka (patrz ramka oraz przykłady).

Przykład 1

Pracodawca w dniu 24 lipca 2017 r. zawarł z pracownikiem umowę o pracę na czas określony. Pracownik ten wystąpił (w ustawowym terminie) o urlop ojcowski i zasiłek macierzyński za okres od 1 do 14 sierpnia 2017 r., w związku z urodzeniem się w dniu 2 maja 2016 r. syna.

Ponieważ dziecko pracownika nie ukończyło jeszcze 24 miesięcy życia i nie pobrał on zasiłku z innego tytułu za okres urlopu ojcowskiego, pracodawca udzielił pracownikowi urlopu ojcowskiego na okres od 1 do 14 sierpnia 2017 r. Za okres urlopu ojcowskiego pracownikowi przysługuje zasiłek macierzyński.

Przykład 2

Pracownik, o którym mowa w przykładzie 1 wystąpił o urlop ojcowski i zasiłek macierzyński w związku z przysposobieniem dziecka urodzonego w dniu 2 maja 2012 r. Postanowienie sądu o przysposobieniu dziecka uprawomocniło się w dniu 6 grudnia 2016 r.

Ponieważ dziecko pracownika nie ukończyło jeszcze 7. roku życia i nie upłynął 24-miesięczny termin od uprawomocnienia się orzeczenia sądu oraz pracownik nie pobrał z innego tytułu zasiłku macierzyńskiego za okres urlopu ojcowskiego, pracodawca udzielił pracownikowi urlopu ojcowskiego na okres od 1 do 14 sierpnia 2017 r. Za okres urlopu ojcowskiego pracownikowi przysługuje zasiłek macierzyński.

Okoliczności uprawniające pracownika do zasiłku macierzyńskiego za okres urlopu ojcowskiego

Pracownik - ojciec wychowujący dziecko ma prawo do zasiłku macierzyńskiego przez okres ustalony przepisami Kodeksu pracy jako okres urlopu ojcowskiego w wymiarze do 2 tygodni, nie dłużej jednak niż do:

-	ukończenia przez dziecko 24. miesiąca życia,
-	upływu 24 miesięcy od dnia uprawomocnienia się postanowienia orzekającego przysposobienie dziecka i nie dłużej niż do ukończenia przez dziecko 7. roku życia, a w przypadku dziecka, wobec którego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego, nie dłużej niż do ukończenia przez dziecko 10. roku życia.

Urlop ojcowski udzielany jest na zasadach przewidzianych w K.p. Może on zatem być wykorzystany jednorazowo albo w nie więcej niż dwóch częściach, z których żadna nie może być krótsza niż tydzień. Części urlopu ojcowskiego nie muszą przypadać bezpośrednio po sobie. Przy czym, jak wskazuje ZUS w komentarzu do ustawy zasiłkowej dostępnym na stronie www.zus.pl, urlop ojcowski może zostać przerwany na okres pobytu dziecka w szpitalu. Urlop ojcowski przed i po przerwie przypadającej na pobyt dziecka w szpitalu stanowi tę samą część tego urlopu. Ponadto warunkiem przyznania pracownikowi prawa do zasiłku macierzyńskiego za okres urlopu ojcowskiego jest wystąpienie do pracodawcy z wnioskiem o jego udzielenie w terminie nie krótszym niż 7 dni przed rozpoczęciem korzystania z urlopu. W przypadku jednak, gdy pracodawca udzieli urlopu ojcowskiego pomimo niezachowania przez pracownika 7-dniowego terminu, za okres udzielonego urlopu zasiłek macierzyński przysługuje.